”Vraagbaak Nederlands” vooral gericht op de praktijk

Taal- en spellingproblemen te lijf

De zin in het krantenartikel stond er zo: „„Er komt niemand”, zegt hij, terwijl hij gebaard naar zijn volledig lege paviljoen.” Wellicht zal veel lezers de fout tegen de werkwoordspelling ontgaan zijn. Blijkbaar blijven de d's en t's lastig en zelfs bij de meest geroutineerde schrijver gaat het nog wel eens mis. Om spelling- en vele andere taalproblemen het hoofd te bieden bracht Sdu Uitgevers de ”Vraagbaak Nederlands” op de markt.

Voor de inhoud tekende Eric Tiggeler, onder andere hoofd van de afdeling Tekstschrijven van het Taalcentrum-VU, die met deze uitgave zowel een handboek als een ”opzoekboek” heeft willen realiseren. Uitgangspunt van het boek zijn „vijf algemene vragen over taal en taalgebruik die de lezer snel leiden naar de behandeling van honderden specifieke taalkwesties en -problemen: Hoe schrijf je dat? Welk woord is het juiste? Hoe gebruik je leestekens? Hoe verbeter je zinsbouw en stijl? Hoe schrijf je goede brieven, e-mails en rapporten?” Deze hoofdvragen vormen het skelet van de ”zoeksleutel” voor in het boek.

De zoeksleutel somt per vraag de verschillende in paragrafen behandelde onderwerpen op. Hier zouden eigenlijk behalve de nummers van de paragrafen ook paginaverwijzingen moeten staan. Soms is het lastig om het begin van een paragraaf te vinden, ook al worden boven aan de bladzijden de onderwerpen nog een keer genoemd. De uitgebreide inhoudsopgave maakt dit gemis overigens voor een deel goed.

Helder en leuk
Een goede helft van het boek gaat in op talloze vragen die zich kunnen voordoen tijdens het schrijven van teksten. Schrijf je „hij gaat ervan uit” of „hij gaat er vanuit”? Is het „mevrouw C. de Jong-van Dam” of „mevrouw C. de Jong-Van Dam”? Moet „mavo” met kleine letters of met hoofdletters? Waarom is het „antivirusprogramma”, maar „anti-Nederlands”? Wanneer gebruik je de tussen-n wel en wanneer niet? De auteur heeft zichtbaar moeite gedaan om alles zo helder mogelijk te formuleren en vooral vanwege het ”waarom van het hoe” zijn de eerste drie hoofdstukken alleen al leuk geworden om herhaaldelijk in te bladeren.

Bovendien helpt een uitgekiend register (een combinatie van woordenlijst en onderwerpenlijst) de gebruiker redelijk vlot dingen opzoeken. Redelijk vlot, want je moet even thuisraken in het boek. Nu zou iemand die alleen iets zoekt over spelling of woord- en leestekengebruik, evengoed de veel goedkopere Prisma-uitgave van Henriëtte Houët (Grammatica Nederlands) kunnen aanschaffen. Deze paperback van nauwelijks twee tientjes is al jaren een handige gids voor de doorsnee taalgebruiker. Maar ”Vraagbaak Nederlands” biedt meer.

Ook schrijfgids
Het tweede gedeelte van het boek (hoofdstuk vier en vijf) is namelijk een schrijfgids „voor iedereen die taalgebruik en stijl wil verbeteren.” Tekstschrijvers voor wie na de middelbareschoolopleiding de kennis van begrippen als ”beknopte bijzin”, ”samentrekking”, ”pleonasme”, ”bedrijvende en lijdende vorm” en ”contaminatie” vervaagd is, kunnen hier hun hart ophalen. De schrijver weet ook in dit deel met duidelijke voorbeelden te illustreren en de theoretische begrippen een praktische invulling te geven.

Het boek sluit af met tips en wetenswaardigheden over corresponderen en rapporteren. Behalve het briefschrijven komt dus ook het samenstellen van zakelijke rapporten uitvoerig aan de orde. Hierbij valt te denken aan onderzoeksverslagen, beleidsnota's en notities. Toon en stijl krijgen zeker zoveel aandacht als de formele aspecten van zakelijke teksten.

Kaliber studieboek
Dit stevig gebonden boek (kaliber studieboek) kan gerust aangeschaft worden, zowel voor privé-gebruik –het opzoeken van de schrijfwijze van dit laatste woord blijft natuurlijk het snelst gaan met behulp van het Groene Boekje– als ten behoeve van het secretariaat van verenigingen, besturen en dergelijke. Ruim 50 gulden is best een fors bedrag, maar vergeleken met prijzen van cursussen die inhoudelijk hetzelfde willen bieden is het niet veel.

In de inleiding zegt de auteur zich te richten op de 'gewone' taalgebruiker zonder uitgebreide kennis van taal en taaltermen. Hij maakt dat verderop ook waar. Toch wordt het niveau hoger naarmate van de aspecten ”handboek” en ”vraagbaak” het eerste meer op de voorgrond treedt. Maar daar is op zich niets mis mee.