Bundel biedt gevarieerd beeld van geestverwanten Kohlbrugge

In het spoor van de meester

In Ecclesia, het blad van de vrienden van Kohlbrugge, verschijnen geregeld artikelen van de hand van drs. M. den Admirant. In de afgelopen jaren heeft hij daarin verschillende personen besproken die zich gegrepen wisten door de wijze waarop dr. H. F. Kohlbrugge gestalte gaf aan de gereformeerde prediking. Twaalf van deze artikelen zijn nu gebundeld en uitgegeven.

In het ”Woord vooraf” wordt met dankbaarheid aan de onlangs overleden predikant ds. D. van Heyst teruggedacht. Deze grote kenner van alles wat van en rond Kohlbrugge te weten was, had veel bouwstenen voor de artikelen aangereikt. Drs. M. den Admirant heeft daarvan boeiende stukjes gemaakt. Het is interessant te zien hoe de leerlingen van Kohlbrugge het gedachtegoed, dat hun door persoonlijk contact met Kohlbrugge of via zijn geschriften is bijgebracht, hebben verwerkt en doorgegeven.

Doleantie
De leerlingen kwamen vaak in geheel andere situaties terecht dan waarin Kohlbrugge verkeerde in zijn Elberfeldse gemeente. Het groepsdenken in sommige gemeenten bracht hun felle tegenstanders of sympathisanten. Hun houding tegenover het activistische denken en handelen van A. Kuyper was geheel in de geest van Kohlbrugge. Daarom gingen zij ook niet met de Doleantie mee. Dat heeft hun de toorn van Kuyper op de hals gehaald en deze heeft hen vele jaren nadien steeds smalend als ”neo-kohlbruggianen” betiteld. Vele dwalingen werden hen aangewreven, hoewel dat lang niet altijd terecht was. Daarbij mag wel opgemerkt worden dat, hoewel zij in de geest van Kohlbrugge wensten te preken, de preken toch soms diens karakteristieke spanning misten. Maar dat neemt niet weg dat zij in hoofdzaak getracht hebben om twijfelende zielen te wijzen op de vastheid van Gods Woord en beloften. Niet het pijnlijk nauwkeurig zelfonderzoek, maar het gelovig opzien naar de Heere Jezus geeft rust voor een gewonde ziel.

Kohlbruggianen
Het boek begint met een inleiding waarin in kort bestek de ontwikkeling van de kring van geestverwanten van Kohlbrugge geschetst wordt. Zij worden in een helder geschreven gedeelte goed in hun tijd neergezet. Daarbij valt op dat tegenstanders hen er telkens van beschuldigden het zogeheten antinomianisme voor te staan. Dit gold al voor Kohlbrugge, dus ook zijn leerlingen. Nu is dat niet vreemd, want de kerkgeschiedenis leert ons dat deze typering vele getrouwe getuigen van de leer van vrije genade treft. Zij die aan de rechtvaardiging door het geloof alleen vast wensen te houden, worden hier vaak van beticht. Verder valt het woord kohlbruggianen nogal eens. Helaas is dit woord ook in de subtitel van dit boek genoemd. Dat had eigenlijk niet moeten gebeuren, want deze term is altijd beschouwd geweest als een verkeerde benaming. Kohlbrugges kleinzoon, de arts dr. J. H. F. Kohlbrugge, zegt hierover: „Al wie de naam ”Kohlbruggianen” noemt, begaat de logische fout van te beweren, dat dr. Kohlbrugge er een eigen leer op nahield.” Hij zegt er verder van dat het een zonde tegen het negende gebod is. „Dit moge een ieder bedenken, die dat woord uitspreekt.”

Variatie
Na deze inleiding komen er twaalf discipelen van Kohlbrugge aan bod. Bekende namen als Gobius du Sart, Eijkman, Locher, Oberman en Lütge, maar ook voor velen minder bekende als Engelberts, Mond, Van Bolhuis en Meischke worden behandeld. In kort bestek wordt veel wetenswaardigs geboden. Elk persoon had zijn eigen inbreng. Een gevarieerd beeld trekt aan de lezer voorbij. Deze mannen van het eerste uur hebben veel moeite gedaan om in de prediking het accent van Kohlbrugge door te geven. In onze tijd is dat accent meer geaccepteerd, maar toen gaf dat veel problemen. Het boek is rijk geïllustreerd en op stevig papier gedrukt. Een register met alle voorkomende namen maakt het tot een klein naslagwerk op dit gebied. Schrijver en uitgever mogen wij wel complimenteren met een zo mooi uitgevoerd boekwerk.