Luther en Bunyan als reisgezel

Het leven van de mens is vaak voorgesteld als een reis door de tijd naar zijn eindbestemming. De Engelse theoloog Alister McGrath sluit in zijn boek ”Onderweg” aan bij dit oude beeld. Zijn boek wil een reisgids zijn op weg naar het hemelse Jeruzalem. McGrath stuurt Luther, Edwards en Bunyan mee op pad.

Inmiddels heeft Alister McGrath zich ook in Nederland een plaats verworven op de markt van christelijke boeken. Een plaats die hem zeker toekomt. Wat hij schrijft is van hoge kwaliteit, opbouwend en stichtend. Zo ook dit boekje, dat in 1999 in Engeland uitkwam en nu in Nederlandse vertaling verscheen.

De titel geeft helder aan waarin dit boek een handreiking wil zijn. Dat is gelijk van belang om te onderstrepen. McGrath sluit aan bij het oude beeld van de reis, die wij in dit leven maken door de tijd naar de eeuwigheid. Zijn boek is een handreiking om op die weg mee te gaan. Wij hebben hier geen blijvende stad –die is een uitvinding van Kaïn– maar we zijn onderweg naar het hemelse Jeruzalem. We komen ergens vandaan en gaan ergens heen. Er is meer dan alleen ons sterfelijk begin en einde. McGrath wil ons in de benen krijgen. Want in Egypte horen we niet, en hier blijven we niet. Het boek wil een reisgids zijn, bedoeld als hulpmiddel om de reis voor te bereiden. Het wil een ondersteuning zijn voor onderweg. McGrath wil zijn lezers geestelijk oefenen met het oog op geestelijke groei.

Heilig avondmaal
Wij protestanten hebben reisriten, processies, stille omgang en bedevaarten altijd maar niets gevonden. De enige reisrite, die we nog kennen –zou het waar zijn?– is de gang op zondagmorgen naar het heilig avondmaal. Wie het zo niet meer kent, leze wat W. à Brakel erover schrijft. Het gaat om een geestelijke oefening.

McGrath beschrijft de oefeningen in vier etappen. Per etappe bespreekt hij drie aspecten, die onderweg van het grootste belang zijn. In de eerste plaats zijn er de oriëntatiepunten voor onderweg: schepping, ballingschap, verlossing en voleinding. In de tweede plaats stuiten we op een wildernis, waar we doorheen moeten, een wildernis van twijfel, mislukking, angst en lijden. Ten derde passeren we onderweg ook de oasen van verfrissing, rust, gemeenschap der heiligen en het feest. De auteur bespreekt dit alles voortdurend aan de hand van gegevens uit de Bijbel. Hij vraagt zijn lezers met hem te mediteren over de tekstgedeelten, die hij bespreekt.

Ontmoetingen
Nu zijn we onderweg niet alleen. Velen gingen ons voor, en velen gaan met ons mee. McGrath laat telkens iemand met ons „meeliften”, zoals hij het noemt. We worden vergezeld door personen die ouder en wijzer zijn, door mensen met veel ervaring, zodat we van hen kunnen leren en moed kunnen scheppen. McGrath laat ons personen ontmoeten als Luther, Edwards, Susanna Wesley, Stott, Bonar en Packer. En natuurlijk Bunyan. Het gaat om korte en persoonlijke ontmoetingen van diepe betekenis en met grote gevolgen.

”Onderweg. Pelgrims in het land van de Geest” leent zich uitstekend voor gespreks- en kringwerk. Wie op zoek is naar iets anders dan de bekende bijbelstudies, kan in dit boek terecht. Weliswaar staan de gebruikelijke gespreksvragen er niet in. Maar McGrath stelt de lezer voortdurend vragen om bij stil te staan. Hij vindt het –en terecht– van het grootste belang dat we dan niet alleen ons verstand laten werken, maar ook met hart en ziel opsnuiven wat het werkelijk betekent „onderweg te zijn.” Daarvoor geeft hij de nodige aandachtspunten en aanwijzingen.

Ik heb de indruk gekregen dat McGrath de juiste spanning weet te handhaven tussen het „ach, hadden we maar” –de hang naar het geïdealiseerde verleden– en het „als ooit toch eens” –de vlucht naar een geïdealiseerde toekomst. Beide eenzijdigheden zijn tot in hun ziekelijke vormen bekend. Ze vormen obstakels op de weg. We gedenken onderweg alles wat God heeft gedaan. We zien uit naar wat Hij voor de toekomst heeft beloofd. En we versterken ons geloven in het heden (blz. 30). Een boek dat zich laat lezen als oefening.