Piper houdt gereformeerde gezindte spiegel voor

Vasten uit honger naar God

Binnen de gereformeerde gezindte denken wij allen dat wij rechtzinnig in de leer zijn en dat wij wat het leven betreft ons best doen. Maar als het om vasten gaat, is er onder ons zo goed als niemand thuis. En dat, terwijl vasten bijbels is en door onze oudvaders zo aangeprezen is. Het is dan ook beschamend om vanuit de evangelische hoek de spiegel voorgehouden te krijgen.

Wie in onze kringen het vasten ter sprake brengt, krijgt steevast, zo is mijn tientallen jaren lange ervaring, als tegenwerping: „Vasten is toch rooms?” De Amerikaan John Piper heeft een boek geschreven, dat nu in het Nederlands is vertaald, waarin hij laat zien dat vasten wel degelijk nieuwtestamentisch is. Hiervoor wijst hij met name op Matthéüs 9:14. Niemand die dit gedeelte onbevangen op zich af laat komen, kan ontkennen dat Christus wil dat de Zijnen zullen vasten.

Vasten is in de loop der kerkgeschiedenis maar al te veel ontaard. Het verwerd tot een wettische en derhalve vleselijke inspanning, waarbij het aspect van de verdienstelijkheid om de hoek kwam kijken. Piper snijdt dit bij de wortel af door erop te wijzen dat het door Christus aanbevolen vasten een zaak van geloof is, dat rust op het volbrachte werk van Christus. Wie door Christus gegrepen is, jaagt naar de volmaaktheid. Een van de vormen van dit jagen is het vasten. Hierdoor leert een mens nog meer kennen van de volheid die er in Christus Jezus is. Tevens leert hij daardoor des te meer zijn betrouwen op de Heere alleen stellen.

Verlangen naar wederkomst
In het genoemde gedeelte uit Matthéüs 9 wordt door de hoogste Profeet en Leraar Zelf het vasten verbonden met het verlangen naar de wederkomst. Het vormt de lichamelijke uiting ervan dat wij deze wereld afgestorven zijn en dat wij hemel- en toekomstgericht zijn. Bij de maaltijd des Heeren, het avondmaal, ligt het accent op Christus Die gekomen is, bij het vasten als de onthouding van voedsel en drank op Christus Die komen zal. In dit verband wijst de auteur onder anderen op Anna, die Christus verwachtte en vastte.

Piper bespreekt in zijn boek ook allerlei andere aspecten die er zijns inziens aan het vasten zitten. Zo moeten daarbij de zonden uitgebannen worden, behoort er ook zorg te zijn voor hen die verhongeren en verkommeren en mag het vasten functioneren als een middel om allerlei maatschappelijke zonden tegen te gaan, zoals bijvoorbeeld abortus. Het boek heeft zo'n dertig pagina's bijlagen, waarin citaten en ervaringen van christenen uit de vroege kerkgeschiedenis tot en met het heden geboekstaafd zijn.

Zwakke plekken
Het is niet moeilijk om kritiek op dit boek uit te oefenen. De sfeer die eruit spreekt, verschilt aanzienlijk met die van wat ik als de gereformeerde gezindte beschouw. Ze is typisch Amerikaans en evangelisch. Televisie en internet worden als vanzelfsprekendheden gezien. Er zijn inhoudelijke zaken die onder ons nooit zo gezegd worden of zouden worden. Toch blijft de auteur in dogmatisch opzicht binnen de gereformeerde kaders. In de conclusie wordt dat nog eens goed duidelijk: „Het is onze plicht en vreugde om elk moment opnieuw te kiezen voor de gehoorzaamheid, maar we moeten nooit vergeten dat het God is „Die om Zijn welbehagen zowel het willen als het werken in [ons] werkt” (Fil. 2:13).”

Voor mensen met onderscheidingsvermogen kan dit boek een middel zijn om een van de grote manco's en zwakke plekken van onze gereformeerde gezindte en van eigen leven te ontdekken. Wie vertrouwde lectuur wenst, verwijs ik graag naar de oudvaders. Zeer recent is het boek dat Willem Teellinck aan het vasten gewijd heeft, ”Christelijke leidsman”, in modern Nederlands verschenen.