Een kwarteeuw Catharijnekade

”Soli Deo Gloria”, Gode alleen de eer. Dat is een mooie titel voor een boek dat de kleine kerkgeschiedenis beschrijft.

Maar meestal vindt de lezer in het verleden ook het woord van de Latijnse oude schrijver Plautus bevestigd: „Homunculi quanti sunt, quom recogito”, hoe klein zijn toch de mensen, als men dat zo eens nagaat. De kerkenraad van de gereformeerde gemeente te Utrecht heeft ongetwijfeld beide aspecten voor ogen gehad. De plaatselijke predikant A. B. van der Heiden schrijft immers in zijn voorwoord: „Wij geloven dat onze gemeente een planting Gods is, die Hij, ondanks al onze zonden en ontrouw, tot op dit ogenblik in stand gehouden heeft.”

De uitgave vat in circa vijftig bladzijden het wel en wee samen van de laatste 25 jaren geschiedenis van de kerkelijke gemeente. De auteur, diaken W. C. van Eijk, begint met een weergave van de herdenkingsdienst bij het vijftigjarig bestaan. Het kerkgebouw aan de Boothstraat is dan al geruime tijd verlaten. Het fraaie kerkgebouw aan de Catharijnekade vormt een ietwat eenzame herinnering aan het monumentaal verleden van het centrum.

Verder valt te lezen van predikanten, kosters en consulenten die komen en gaan. Van een kerkzegel, collectebonnen en het eigen blad ”Ons Kerknieuws.” En over de oprichting van een afdeling te Houten, De inmiddels zelfstandige 'dochter' is bijna net zo groot als 'moeder'. Parkeerproblemen en inbraak in auto's bleven de kerkgangers niet bespaard. De gemeente keek uit naar een ander kerkgebouw, maar bleef toch het historische monument trouw. Tot op deze dag.

Preken
Van diverse intussen overleden ambtsdragers biedt het boek een paar bijzonderheden over hun dienstwerk. Het historisch overzicht betreft een nog maar net vergleden periode. Ouderlingen zoals J. A. Saarberg, K. A. van den Born en C. Oskam genoten in de breedte van het kerkelijke leven wel enige bekendheid. Het kan in het bijzonder voor de leden en oud-leden van de gemeente ontroerend zijn om via foto en levensschets ineens de betrokkene als het ware weer te zien.

Zeven dominees dienden achtereenvolgens de gereformeerde gemeente van Utrecht vanaf haar instituering, nu 75 jaar geleden. Van elk van de dienaren des Woords plaatste de kerkenraad twee preken. Dat betreft dus de predikanten M. Heikoop, J. van den Berg, A. Elshout, C. Harinck, J. S. van der Net, M. Golverdingen en A. B. van der Heiden. Niet alle foto's daarbij zijn even actueel.

Vervolg
Het historisch overzicht betreft de laatste kwarteeuw. Dat betekent geen spit- en speurwerk in oude archieven of vergeelde notulen. Een belangrijk bestanddeel van de informatie zal vooral zijn ontleend aan de verschenen kerkbodes. Het positieve daarvan is dat het al te grote inspanning voorkomt en tijd bespaart bij het samenstellen van een publicatie. Maar tegelijk geldt dat het niet altijd eenvoudig is om terzake van het nabije verleden objectief te blijven of over conflicten te schrijven. De meeste belanghebbenden staan er immers om zo te zeggen nog omheen. En deze of gene voelt zich gemakkelijk onrecht aangedaan. Het valt niet mee om dan nog een overzicht te bieden dat aan het geheel van de geschiedenis van de plaatselijke gemeente recht doet. Historie bestaat nu eenmaal doorgaans niet slechts uit fraaie, maar ook uit ongelukkige voorvallen. God is groot. Maar mensen zijn klein.

Het aantal gedenkboeken bij wat wij, mensen, soms als jubilea betitelen, groeit. Soms blijkt zo'n uitgave achteraf enigszins riskant. ”Soli Deo Gloria” is een vervolg op de historiebeschrijving van de hand van ouderling J. A. Saarberg die verscheen bij het vijftigjarig bestaan van de gemeente. Wie niet over die publicatie beschikt kan zich bij het lezen van de jongste boek aan gevoelens van lichte onvoldaanheid niet onttrekken. Dat ligt niet aan de auteur of zijn pennenvruchten, maar aan het ontbreken van de informatie die het eerste deel ongetwijfeld biedt.

Verscheurdheid
Een gereformeerd belijder stemt bijna vanzelfsprekend in met het ”Soli Deo Gloria.” Het is, bij het zoveeljarig bestaan van de gemeente, terecht en dikwijls de wens van velen uit afgescheiden, kruisgezinde of ledeboeriaanse kring. Niemand mag immers opgaan in hout en steen. Toch ligt er een floers over zulk jubileren. De blijvende verscheurdheid, de als onmogelijkheid ervaren realiteit om na de Afscheiding weder te keren naar de kerk waarin onze vaderen hun geloof hebben beleden.