Yancey laat in ”De Bijbel die Jezus heeft gelezen” vragen open

Op reis door het
Oude Testament

De titel van het boek ”De Bijbel die Jezus heeft gelezen” wekt de indruk dat het hier gaat over de manier waarop Jezus het Oude Testament las. De ondertitel ”Het Oude Testament voor christenen van nu” geeft echter de inhoud juister weer. Philip Yancey, de schrijver, behandelt een aantal thema's aan de hand van oudtestamentische bijbelboeken. Aan de orde komen Job, Deuteronomium, Psalmen, Prediker en de profeten.

De behandeling van Deuteronomium wordt gekarakteriseerd als een bitterzoete ervaring. Bij de Psalmen lezen we: vroomheid in alle toonaarden. Bij de profeten: God reageert. Soms worden er lijnen naar de evangeliën getrokken en komt Jezus ter sprake. Minder vaak dan men blijkens de hoofdtitel zou verwachten.

De auteur is een schrijver die zich faam heeft verworven in Amerika en daarbuiten. Hij schrijft als een verslaggever, waarbij zijn eigen ervaringen met het Oude Testament een grote plaats innemen. Dat maakt het boek actueel en aantrekkelijk, vooral omdat hij bij vrijwel elk onderwerp vertelt van de verandering in waardering die hij heeft doorgemaakt. Het boek heeft iets van een reisverslag van het door de jaren heen bezig zijn met het Oude Testament. De schrijver verstaat de kunst zijn gedachten en ervaringen als in een gesprek met de lezer op papier te zetten. Het boek heeft veel weg van theologische journalistiek en van een existentieel doorleefd verhaal.

Geloofscrisis
En nu de inhoud. Het boek opent met een hoofdstuk dat is gewijd aan de vraag: Is het Oude Testament de moeite waard? Het hoofdstuk wordt besloten met het verhaal over de ziekte en het sterven van de schoonvader van de auteur. Hij is in zijn laatste jaren door een diepe geloofscrisis heengegaan. Men trof onder zijn papieren een cahier met aantekeningen aan. Daarin had hij opgeschreven welke bijbelteksten hem hadden getroffen en houvast hadden geboden. Er waren veel teksten uit het Oude Testament bij. Daarmee is het antwoord gegeven op de vraag die in de titel van dit inleidende hoofdstuk voorkomt.

Het hoofdstuk over Job staat naar mijn gedachte model voor de volgende hoofdstukken. Wij moeten niet proberen God te begrijpen en nog minder Hem te rechtvaardigen. God geeft geen verklaring voor het lijden van Job. Het gaat om het geloof van Job, om volharding in en verdieping van zijn vertrouwen op God – een voorafschaduwing van Jezus Christus.

Dat treft bijzonder in dit boek: geen redeneren over God, maar leven met God en vertrouwen op Zijn almacht, wijsheid en liefde. Dan wordt de lijn doorgetrokken naar Jezus, naar diens lijden, opstanding en verheerlijking – althans, hier en daar.

De beschrijving van het boek Deuteronomium is origineel, vanuit de terugblik van Mozes op de woestijnreis en tegelijk met de blik vooruit: een bitterzoete ervaring.

Citaten
Er staan in dit boek veel citaten uit de Bijbel en uit het werk van andere schrijvers (nogal eens samengevat in eigen woorden). Deze citaten vallen direct op doordat ze zijn gedrukt met breed wit aan de linkerzijde van de pagina. Daardoor trekken ze de aandacht. Ook het hoofdstuk over de profeten heeft iets van een journalistieke reportage aan de hand van enkele thema's.

In het slothoofdstuk ”Uitzicht op een definitief antwoord” worden drie vragen gesteld: Beteken ik iets? Geeft God om mensen? Waarom doet God niets? Veel mensen hebben vanuit deze vragen moeite met de Bijbel en met God Zelf. Het antwoord op de laatste vraag is positief gegeven in de komst van Jezus. Daarom treffen we in het Oude Testament veel uitingen van twijfel en teleurstelling aan die in het Nieuwe Testament zo niet meer voorkomen. Jezus geeft volgens de auteur geen antwoord op het probleem van het lijden. Hij geeft wel de mysterieuze bevestiging dat God met ons lijdt. Door zijn lijden heeft Jezus ons vertrouwen op God hersteld. Over deze beide laatste zinnen zou een nader gesprek met de auteur te voeren zijn.

Zoektocht
Ik vat mijn indruk van dit boek samen. Het is ontstaan door persoonlijke omgang met de Bijbel en met God. Vroegere misverstanden bij het lezen van de Bijbel worden eerlijk beleden. De schrijver roept op tot een leven met God, door de beproevingen heen, en tot vertrouwen in Hem. De zaken niet willen verklaren, maar zich geheel op God verlaten.

Het boek heeft iets weg van een zoektocht naar het geloof in God. De auteur is daarbij door diepten gegaan. Hij neemt zijn lezers op die tocht mee. Zonde en schuld komen wel aan de orde, maar meer op de achtergrond dan in het midden van het boek.

Het komt aan op persoonlijke verwerking van de stof. Dit is een aansprekend boek, dat niettemin bepaalde vragen laat liggen.