Herkomst van
het avondmaal

Jan de Visser schreef een boekje „over herkomst, geschiedenis en viering van het avondmaal”. Dat is een veelomvattend onderwerp en hij doet dat nog wel in minder dan 80 bladzijden! Het kan niet anders, of veel wordt slechts aangestipt. Nu zal dit boekje zijn weg wel vinden. Het is helder geschreven en de vragen over het heilig avondmaal zijn wereldwijd.

De eerste drie hoofdstukken van ”Schriften over tafel”, bewerkingen van preken, zijn wat mij betreft de sterkste. De auteur geeft eerst goede informatie over de oudtestamentische maaltijden. Volgens hoofdstuk 2 heeft Jezus een seidermaaltijd gevierd. De beschrijving van dit paschamaal doet ons het laatste avondmaal beter begrijpen, maar of dit dan geen avondmaal meer mag heten? De schrijver zegt ook dat Christus' woorden niet op Zijn naderende dood hoeven te wijzen. Hij negeert daarbij Lukas 22, waar die woorden staan tussen uitspraken over lijden en verraad.

Selectief
Het selectieve schriftgebruik blijkt ook als De Visser zegt dat Jezus Zijn dood en de vergeving van zonden niet of nauwelijks verbindt, maar „dat anderen, onder meer Paulus, dat later wél doen, zegt waarschijnlijk meer over hen dan over de betekenis van Jezus' dood” (blz. 30).

In Korinthe vinden we misstanden die te maken hebben met de tegenstelling tussen rijk en arm. In het derde hoofdstuk betoogt de schrijver ook dat niemand vanwege zonden of leeftijd afbleef. Het gevoel van onwaardigheid bij velen nu zou te maken hebben met een verkeerd gebruikte uitverkiezingsleer. Helaas wordt zijn toon scherp: „In de zwaardere kringen” komen alleen zij „die inzicht menen te hebben in het goddelijk uitverkiezingsbeleid aan de tafel” (blz. 40). Ontsporingen daargelaten, dit is te eenzijdig, ook in historisch opzicht.

Het volgende hoofdstuk heet uitdagend ”Fouten in formulieren”. De sterke nadruk op de troost zou de mens te veel centraal stellen. Een ander bezwaar geldt volgens hem niet-bijbelse uitdrukkingen als „zijn zonden bedenken”, „zichzelf mishagen” en „ongestraft”. We menen dat de bezwaren voortkomen uit een te simpel bijbelgebruik. We vallen hem wel bij in zijn bespreking van ”Onze Hulp”, een formulier uit 1978, als hij de gebeden daarin noemt. Ze moeten gebeden zijn en geen onderwijs aan de gemeente. Een opmerking die ook ons tot zelfonderzoek mag brengen.

Het slothoofdstuk geeft aanwijzingen voor de avondmaalsviering. De Bijbel legt weinig vast. Er is daarom ruimte voor verschillen. Tegelijk wijst de schrijver af wat niet rechtstreeks op de Bijbel is terug te voeren. Hier wringt iets.

Gids
We vatten samen: Het boekje ”Schriften over tafel” biedt wel veel, maar gaat ons te selectief te werk. Het is bovendien te kort als het gaat over de maaltijd in de Bijbel én over avondmaalsmijding én de orde van dienst én kerkhistorische strijdpunten én de plaats van het ambt én kinderen aan het avondmaal!

Wie zich niet van de wijs laat brengen, kan van het gebodene leren, maar voor wie vraagt naar een goede gids om in de weg van de totale Schrift te gaan, zal hier geen troost vinden. Nu was dit een verwijt van De Visser, dat het niet als eerste gaat om onze troost. Akkoord, we gaan een mijl mee. Laat ik dan zeggen dat het gedenken van de dood des Heeren, de troostgevende Zaligmaker van zondaren, niet echt of echt niet uit de verf komt. Ik was liever positiever gezien het belang van het onderwerp en de goede aanzetten in dit boek.