Negen nieuwe kerstverhalen

Het eerste wat opvalt, zijn de tekeningen van Yvonne Jagtenberg. Anders dan een orthodox-christelijk publiek gewend is misschien, maar schitterend. Tussen alle nieuwe bundels kerstverhalen springt ”Achter de horizon”, onder redactie van Els de Jong-van Gurp, er duidelijk uit. Dat geldt overigens ook de inhoud. De betere jeugdboekenauteurs van christelijk Nederland zijn hier bijeengebracht.

Wie nog op zoek is naar een geschikt verhaal voor de kerstviering van school of zondagsschool, kan in ”Achter de horizon” terecht. Ik geef toe, niet elk van de negen verhalen leent zich even goed voor zo'n gelegenheid, maar er valt zeker een keus te maken. Daarbij spelen uit de aard der zaak diverse afwegingen een rol: is het een goed verteld verhaal, welke boodschap bevat het, in hoeverre past de sfeer ervan bij het beoogde publiek?

De vanuit verteltechnisch oogpunt gezien fraaiste verhalen leveren Gerrit Kraa, Erik de Gruijter en Vrouwke Klapwijk. Zij staan garant voor een goede opbouw van de spanningsboog, psychologisch inzicht, een verrassend perspectief. Toch kan ik me voorstellen dat hun verhalen in de praktijk misschien minder bruikbaar zijn dan andere. De Gruijters verhaal is helemaal geen kerstverhaal in strikte zin, terwijl Vrouwke Klapwijk een bewerking geeft van de geschiedenis van de Wijzen uit het Oosten: te veel fictie om écht als vervanging van de traditionele bijbelvertelling te kunnen dienen, en te weinig om door kinderen als een volstrekt nieuw verhaal ervaren te kunnen worden.

Historische verhalen
Er zijn overigens nog andere maatstaven die een rol spelen. Als het om thematiek gaat, is Lenze Bouwers origineel, met zijn verhaal over een jongen die moet verwerken dat de boerderij van zijn ouders is getroffen door de varkenspest. Verder ben ik geneigd om de historische verhalen van Frans van Houwelingen –over het leven van Julianus de Afvallige– en Henk Koesveld –over een middeleeuwse bedrieger die zijn volgelingen een koninkrijk achter de horizon belooft– een ereplaats toe te kennen. Heel mooi, heel boeiend geschreven en met een heldere, maar subtiel verwoorde boodschap.

Dat laatste geldt zeker ook voor het verhaal van Marianne Witvliet, dat bovendien –net als dat van Guurtje Leguijt– qua taalgebruik opvalt. Niet iedere auteur in deze bundel besteedt zo veel zorg aan woordkeus, zinsbouw, originele beelden, terwijl een verhaal toch juist daardoor een genoegen wordt om voor te lezen.

Kritiek
Van de meeste verhalen valt dus veel goeds te zeggen, hoewel er zeker ook wel kritiek mogelijk is. Hoewel het prima uitgewerkt wordt en mooi afgerond, is het thema van Guurtje Leguijt –een ongeluk tijdens de kerstdagen– niet zo origineel. Het slot van Erik de Gruijters verhaal is ál te gesloten, het zou sterker geweest zijn als hij de laatste pagina er afgeknipt had. De titel van Annette van Beuzekom, ”De schelpjeskaars”, tekent haar bijdrage: nét iets te knus.

De kritiek op het traditionele kerstverhaal, die Guurtje Leguijt en Gerrit Kraa uiten, is misschien wat pretentieus en aan kinderen mogelijk niet zo besteed, evenmin als de symbolische laag in het verhaal van Henk Koesveld – waar je als volwassen lezer overigens wel degelijk van kunt genieten.

Dat alles neemt niet weg dat ”Achter de horizon” een bundel met kwaliteit is. Als je dit boek leest, durf je weer te zeggen dat het nog niet zo slecht gesteld is met de jeugdliteratuur van christelijk Nederland.