Polleke blijft
ruimdenkend

Guus Kuijer is een naam in kinderboekenland, net als Polleke, de hoofdpersoon van zijn jongste serie. „Als er een lijst zou bestaan met boeken waar elk kind kennis mee moet maken, dan stonden de delen van Guus Kuijer over Polleke er zeker op”, schrijft zijn uitgever enthousiast. Terecht?

De Nederlandse kinderboekenrecensenten weten bijna niet meer welke superlatieven ze zullen bedenken om Guus Kuijers kwaliteiten te onderstrepen. Niet voor niets won de schrijver drie Gouden Griffels en kreeg hij de Staatsprijs voor Kinder- en Jeugdliteratuur. Hij weet zijn verhalen dan ook op onvergelijkelijke wijze te vertellen, heel sober, met precies de juiste woorden. Bijvoorbeeld zo:

„'Ik heb nog nooit in een tren gezit', zei Consuelo. Ze drukte Zub tegen zich aan. Zijn snuit verdween in haar hals.

Ik dacht even na. De vorige keer, toen we naar opa's begrafenis gingen, had Wouter de auto van zijn moeder geleend.

'Het is gezeten', zei ik. 'Niet gezit. Heb jij nog nooit in een trein gezeten?'

'Nee', zei Consuelo.

We stonden op het perron en ik zag dat Consuelo zenuwachtig was.

'Hebben ze geen treinen in Mexico?' vroeg ik.

Consuelo had geen tijd om antwoord te geven. Ze keek met grote ogen naar de trein die langs ons perron denderde. Ze drukte haar handen tegen Zubs oren.

'Er gebeurt niks hoor', zei ik.”

Met het kinderboekenweekgeschenk, ”Ik ben Polleke hoor!” heeft Guus Kuijer (1942) zijn „roman over Polleke” afgerond. Slim natuurlijk van auteur en uitgever: het laatste van de vijf deeltjes over Polleke als gratis kennismaking, kinderen worden gegrepen door de hoofdpersoon – en dan volgt de rest vanzelf.

De manier waarop Polleke op allerlei situaties reageert, is voor kinderen heel herkenbaar. Geen volwassen gezichtspunten, geen moralistische tussendoortjes, geen quasi-kinderlijk geleuter. Gewoon de gedachten en belevenissen van een intelligent meisje, opgeschreven zonder hinderlijke ruis.

Toch kan het lezen van ”Ik ben Polleke hoor!” erg vervreemdend werken. Dat komt doordat de wereld waarin Polleke leeft voor lang niet alle kinderen herkenbaar zal zijn. Ze woont in een grote stad, heeft gescheiden ouders –haar moeder is hertrouwd met Wouter, haar vader is eindelijk van de drugs af, maar loopt nu in een wapperend gewaad oosterse meditatieoefeningen te doen– en zit in een multiculturele klas.

Met de nodige moeite lukt het Polleke om zich in deze hele gecompliceerde situatie te handhaven, tussen haar moeder en Wouter, haar vader, haar Marokkaanse vriendje Mimoen, haar Mexicaanse vriendin Consuelo, haar oma op de boerderij. Iedereen is anders, iedereen heeft zijn eigen cultuur en zijn eigen geloof. Polleke komt dan ook uiteindelijk tot de ontdekking dat ze iedereen moet accepteren zoals hij is. Haar vader heeft gelijk: „Als je in de liefde gelooft, geloof je genoeg.”

Met deze ruimdenkende Polleke vergeleken zijn orthodoxe christenen –vertegenwoordigd door de allerminst sympathieke heer Fijnders, die bij oma op bezoek komt– natuurlijk erg intolerant. Vindt Kuijer. Zij accepteren niet dat alle soorten geloof evenveel waard zijn, en dat zouden ze wel moeten doen. Vindt Kuijer.

Eigenlijk begrijpt hij dus niet wat het inhoudt om wérkelijk in God te geloven, om eerbied voor Hem te hebben, om je leven te willen inrichten volgens de normen die Hij in de Bijbel aan mensen duidelijk maakt. Dat betekent immers dat je, ook al wil je allerlei verschillende mensen zeker accepteren, niet alle opvattingen even hoog kunt waarderen.

Voor kinderen die met een ander waardepatroon dan dat van Guus Kuijer worden opgevoed, een christelijk waardepatroon om precies te zijn, is ”Ik ben Polleke hoor!” dus niet bepaald geschikt voor kritiekloze consumptie. Al kan het verhaal zeker heel veel gesprekken tussen ouders en kinderen opleveren. Over liefde, geloof, cultuur en poëzie – uiteindelijk allemaal onderwerpen die niet waardevrij verkrijgbaar zijn.