|
Recensie door Hans van Holten - 26 april 2000
Bende op een
presenteerblaadje
Uitgeverij Mes is sinds 1997 druk doende zich een plaats op de christelijke jeugdboekenmarkt te veroveren naast al jaren gevestigde fondsen als die van De Banier en Den Hertog. Vorig jaar kwam de uitgever op de CLK-beurs voor het eerst met een kindercatalogus uit. Daarin kregen „dertig fijne, spannende en vooral verantwoorde boeken, waaronder maar liefst vijftien nieuwe titels” een plekje. Onder meer ”Bange Helden” van Arend van Voorst, ”Dossier Aelbrecht” van J. de Knijff, en een al weer wat oudere uitgave, ”Raadsels rond een koffer” van Ali Troost-Molenaar.
Het streven van Mes om een plek op de christelijke jeugdboekenmarkt te veroveren is een gedurfde onderneming, omdat het echte schrijftalent in christelijke kringen wat dun gezaaid is. Hierdoor krijgen schrijflustigen die willen debuteren echter een extra kans. Vooral als de uitgever zich wat minder kritisch opstelt.
Arend van Voorst publiceerde eerder, bij uitgeverij Groen, boeken voor volwassenen in de toenmalige Groene-Ankerreeks. In dit nieuwe boek richt hij zich echter op de jeugd. Het onderwerp, de Duitse bezetting, is allesbehalve nieuw en origineel, maar Van Voorst weet er toch iets eigens aan mee te geven. Hij situeert zijn verhaal in de IJsselstreek –zoals Jan Terlouw dat deed in ”Oorlogswinter”–, kort na de geallieerde luchtlandingen op de Ginkelse heide en de daaropvolgende evacuatie van Arnhem. Die gebeurtenissen hebben tot gevolg dat het stille dorpje waar de twee vrienden Bram en Roelof wonen, plotseling binnen de aandachtssfeer van de Duitse bezetter komt te liggen. En dat verandert hun leven totaal.
Illegale werkjes
De Duitsers vorderen de school en zetten het schoolhoofd uit zijn woning. De ondergrondse gaat activiteiten ontplooien. Het wordt ook gevaarlijker op straat door de rondcirkelende geallieerde jachtvliegtuigen, die soms schieten op alles wat beweegt. De jongens krijgen een paar gevaarlijke illegale werkjes te doen en worden daarbij nogal eens gedwarsboomd door de pro-Duitse veldwachter Kraaienbrink. Als ze ten slotte in hun zelfgebouwde hut op een nacht een Joods gezin aantreffen, wordt het allemaal nóg gevaarlijker. Het zijn kleine helden, maar soms o zo bang!
Van Voorst schreef een spannend verhaal in een niet al te moeilijke taal, af en toe gekruid met wat humor. Het wat veel spelen met het woordje ”ozo” (Oranje zal overwinnen) roept wel eens irritatie op. Maar lees eens hoe Kraaienbrink door een dorpsbewoner op z'n nummer wordt gezet (let op de persoonlijke voornaamwoorden): „Als je dat allemaal voor elkaar krijgt, dan ben je een vent. Begrepen? En heb je daar geen zin in, dan verzoek ik u beleefd doch dringend op te hoepelen, anders gebeuren er misschien ongelukken. En weet dit: als de oorlog voorbij is, spannen wij jou voor een boerenwagen en we rijden het hele dorp met jou rond.”
Sloopauto's
”Dossier Aelbrecht” speelt zich af in Rotterdam, in de omgeving van de Aelbrechtskade in West en bij de Maashaven in Zuid. Het gaat over het ”omkatten” van auto's, een criminele bezigheid, die plotseling door de berichtgeving via de media actueler is geworden dan De Knijff bij het schrijven had durven vermoeden. Gestolen auto's worden uitgerust met van vergelijkbare sloopauto's afkomstige papieren én het bijbehorende chassisnummer. Daar zit uiteraard een goedgeoliede misdaadorganisatie achter. Vandaar dat de vader van Danny, zelf politieman, bezwaren tegen de activiteiten van zijn zoon heeft, die op z'n eentje de misdadigers probeert te ontmaskeren.
Aanleiding is de diefstal van de rode BMW van oom Kees. Na allerlei slimme speurtochten treft Danny de overgelakte wagen in een straat in Schiedam aan. Pa weigert echter in te grijpen, omdat de bende dan onraad zal ruiken en het moeilijker wordt ze op te rollen. Danny gaat toch zijn eigenwijze, levensgevaarlijke gang. Uiteraard heeft hij succes: hij kan de bende als het ware op een presenteerblaadje aan zijn vader en de Rotterdamse politie aanbieden.
De schrijver weet duidelijk waarover hij het heeft. Hij vertelt de lezers niet alleen over de werkwijze van zo'n criminele organisatie, maar heeft het bijvoorbeeld ook over „vormfouten” die de justitie kan maken. Hij is soms zeer vindingrijk in het creëren van situaties en oplossingen en weet ze, afgezien van hier en daar nogal zeer volwassen taalgebruik, sober en toch heel beeldend te beschrijven. Het verbaast me daarom dat het begin van het boek zo rommelig en lawaaierig overkomt, zodat ik me moest dwingen telkens opnieuw met lezen te beginnen. Juist dat begin moet pakkend zijn. Het is altijd goed om, wanneer een boek klaar is, nog eens kritisch naar het begin te kijken. Want dat moet lezers meteen pakken.
Leeslamp
Mes heeft van Den Hertog de serie ”De Leeslamp” overgenomen. Deze reeks staat onder redactie van de werkgroep Boeken voor moeilijk lezenden van de stichting Dienstverlening Gereformeerd Schoolonderwijs. ”Raadsels rond een koffer” van Ali Troost-Molenaar is een deeltje uit die serie. Die raadselachtige koffer is het eigendom van het Indiase weeshuisjongetje Vesna. Hij doet er zó geheimzinnig mee dat zelfs vriendje Radjoe wantrouwig wordt en hij Vesna wat meer in de gaten gaat houden. Het blijkt alles te maken te hebben met Vesna's verlangen zijn vader terug te vinden, én met de misdadige Besker, die de argeloze jongen voor zijn duistere doelen misbruikt.
Moeilijk lezende kinderen zullen dankbaar zijn voor dit boek: veel spanning, korte zinnetjes, en geen al te moeilijke woorden. Het is niet eenvoudig dit te realiseren. De schrijfster is er over het algemeen aardig in geslaagd. Toch loopt de tekst hier en daar wat stroef, onder andere doordat zoveel zinnen met het onderwerp beginnen en daardoor een parallelle bouw krijgen. Dit werkt saaiheid in de hand. Een beetje meer ”Jip en Janneke” lezen! Van Annie M. G. Schmidt leer je namelijk hoe je kort en toch levendig kunt schrijven.
Het is fijn dat Mes goede kinderboeken op de markt wil brengen. Toch zou ik de jonge uitgever willen adviseren de teksten van zijn auteurs wat kritischer te beoordelen en goed op de spelling te letten, want daar wringt het ook nog wel eens.
|
