De positie van
slachtoffer doorbroken

Arabella Melville toont veel moed door te schrijven over een onderwerp dat haar persoonlijk raakt. Zij heeft jarenlang geworsteld met de pijnlijke emoties die het leven met een gewelddadige man opleveren. Als psychologe reikt zij vanuit eigen ervaringen veel aan om de relatie met een man die emotioneel en/of lichamelijk geweld gebruikt, toch te doen slagen.

In haar boek richt Melville zich op een effectieve gedragsverandering van vrouwen om het geweld bij gewelddadige mannen in te dammen. Zij brengt een belangrijk aspect van de huwelijksrelatie ter sprake, namelijk hoe man en vrouw elkaar wederzijds beïnvloeden. Het gedrag van een van de partners heeft onvermijdelijk gevolgen voor het gedrag van de ander. Partners kunnen elkaar oeverloos de schuld geven van echtelijke problemen, zonder na te denken over de mogelijkheid dat ze zelf een aandeel hebben in het uitlokken van de reactie die ze sterk veroordelen.

Melville heeft uit eigen ervaring geleerd schadelijke patronen in haar relatie te analyseren en te vervangen door gedrag dat de relatie ten goede komt. Hier is moed voor nodig. Voor haar bood therapie een grote steun om haar eigen gedrag te wijzigen ten opzichte van haar echtgenoot. Ze hoefde als vrouw niet langer slachtoffer te zijn, maar kon zelf sturing aan haar relatie geven. De schaamte over het feit dat zij door haar hoogopgeleide man geslagen werd en dat ze veel angst voor hem kon voelen, durfde ze bespreekbaar te maken.

Dit betekende een doorbraak van haar slachtofferpositie. Zij begon te begrijpen dat zij als een ineenkrimpend slachtoffer agressie bij haar man opriep. Dat haar defensieve en hulpeloze gedrag de frustratie bij haar man deed oplopen en de communicatie dan helemaal stagneerde. De schrijfster geeft aan hoe angst haar tot nog afhankelijker gedrag bracht en dat zij daarmee nog minder verhinderde dat zij geïntimideerd werd. Ze leerde haar paniek te hanteren en naar haar agressieve echtgenoot grenzen te trekken. Arabella leerde een escalerende interactie te onderkennen en eventueel te onderbreken door even afstand van haar man te nemen via een ”time-out”.

Indringend
De schrijfster heeft een achttal vrouwen geïnterviewd over hun ervaringen met moeilijke mannen. Zij heeft de interviews ingedeeld in vier groepen, namelijk vrouwen die leven met mannen die agressief zijn, met mannen die ontrouw zijn, met mannen die verslaafd zijn en met mannen die psychische problemen hebben. Deze indeling komt niet helder over, omdat er geen duidelijke diagnostische criteria toegepast worden. Dit maakt het lezen van de zeer persoonlijk getinte levensverhalen van deze vrouwen echter niet minder waardevol. De verhalen zijn indringend en illustratief.

De vrouwen ontdekten hoe belangrijk het is om eigen gevoelens serieus te nemen en niet aan hun partner ondergeschikt te maken. Hun zelfvertrouwen groeide naarmate zij meer waarde toekenden aan eigen gedachten en gevoelens. Het slachtoffergedrag van de vrouwen moest worden doorbroken. De steun van de omgeving was bij het proces van gedragsverandering van belang, vooral omdat de echtgenoot niet altijd meewerkte aan de verandering. Het leren knokken voor wat je zelf nodig hebt in plaats van je overal verantwoordelijk voor te voelen, komt in de interviews regelmatig naar voren.

In de daaropvolgende hoofdstukken geeft de schrijfster waardevolle informatie om uit de impasse van het leven met een moeilijke man te komen. Een proces van je eigen individualiteit ontdekken en ontwikkelen, is een cruciaal punt, wil je met een moeilijke man kunnen leven. Van groot belang is het maken van eigen keuzen, het leren trekken van je eigen grenzen, het leren nemen van maatregelen tegen onaanvaardbaar gedrag, het consequent zijn, het leren doorbreken van het isolement van het leven met een moeilijke man, het niet opgaan in de groep, het serieus nemen van je eigen verlangens, het opbouwen van een eigen leven en dergelijke.

Zelfvertrouwen
Vrouwen moeten vervolgens hun eigen gevoelens en beslissingen niet langer laten ondermijnen door hun moeilijke echtgenoot. Zij moeten hun zelfvertrouwen niet door hun man onderuit laten halen. Moeilijke mannen proberen namelijk zo hun macht over hun vrouw te handhaven. Belangrijk is dat de vrouw zich realiseert wat haar eigen normen en waarden zijn, zegt Melville. In christelijke kring kunnen we daarbij ook denken aan de bijbelse norm dat je elkaar tot een hand en een voet moet zijn en dat lichamelijk, psychisch en seksueel geweld absoluut niet toelaatbaar is, en gestopt moet worden.

De schrijfster geeft terecht aan dat soms psychotherapie of andere therapievormen noodzakelijk zijn om weerbaarder te worden ten opzichte van een moeilijke man. Verder noemt ze het van belang de kenmerken van eigen slachtoffergedrag te identificeren en deze rol te veranderen. In dit boek geeft de schrijfster een schema waarin het gedrag van een slachtoffer gesteld wordt tegenover dat van een sterke, zelfbewuste vrouw. Het is een leerzaam schema, dat heel confronterend naar eigen gedrag kan zijn.

Het boek is een aanrader voor vrouwen die leven in een huwelijksrelatie waar sprake is van enige vorm van geweld. Ook voor vrouwen die een niet gelijkwaardige relatie met hun echtgenoot hebben, kan dit goed leesbare boek veel stof tot nadenken geven. Misschien is het mogelijk het samen met de echtgenoot te lezen en gezamenlijk te werken aan verandering van de huwelijksrelatie.