Herdenkingsboek over honderd jaar hervormd Rotterdam-Overschie

Geen scherpslijpers en scheurmakers

„Na veel geharrewar heeft de kerkenraad er uiteindelijk in toegestemd twaalf kerkdiensten per jaar te bestemmen voor de Gereformeerde Bond.” Huug Peters (1921-1996), veehouder, voorvechter en belangrijke steunpilaar van de Bond in Rotterdam-Overschie had zijn zin. De Bond is lang verleden tijd; Overschie gaat Samen op Weg.

Het kerkgebouw in Rotterdam-Overschie, met zijn markante torenspits in de vorm van een ui, is al vanaf Delft te zien. Afgelopen zondag was het precies honderd jaar geleden dat de kerk in gebruik werd genomen. Reden voor de kerkvoogdij om de geschiedenis van kerk en gemeente te boek te stellen. Het werd een kloeke bundel van 336 pagina's. ”De Grote Kerk van Overschie” is een historisch document waarin geen punt of komma ontbreekt over de laatste honderd jaar. Maar ook het verdere verleden van de kerk, tot aan het begin van de twaalfde eeuw, komt aan bod. Een verzameling feiten, afbeeldingen, citaten uit oude notulenboeken doet de geschiedenis van kerk en gemeente herleven.

Op zondagavond 19 maart 1899 sloeg de bliksem in de torenspits van het toenmalige bedehuis. Kerk en toren veranderden in een puinhoop. „Geen mensenhanden waren nodig om alles tabula rasa te maken, de Heere heeft het gedaan. Hij, de God der ere die dondert, heeft één bliksemstraal gezonden, die de toren deed ontbranden”, aldus dominee Van der Waal de daarop volgende zondag in de tot kerk omgedoopte school.

Er kwam een nieuw godshuis, ontworpen door architect Hooijkaas. Kerkvoogden worstelden met de financiën en vroegen zich af of het plaatsengeld afgeschaft kon worden. Had de oude kerk 900 zitplaatsen, de nieuwe kreeg er 1200. „Maakt steeds een getrouw gebruik van de godsdienstoefeningen, opdat de stenen van dit nieuwe Bedehuis te genen dage over uwe ongodsdienstigheid tegen u tot God om wraak roepen”, aldus dominee Van der Waal bij de ingebruikneming.

Blinken en verzinken
Op diverse plaatsen in het boek blijkt dat er weinig nieuws is onder de zon. 1957: organist Tom van Gogh speelt veel te vlug, waardoor de gemeente aan het eind van de regels geen gelegenheid krijgt om behoorlijk adem te halen. De inzichten over en de waardering van kerkmuziek tussen hem en de gemeente liepen zeer uiteen, „zodat een echt samenspel onmogelijk bleek.” Tom vertrok.

Het hervormd kerkelijk leven in Overschie bloeide, maar verlepte ook weer. Begin jaren zestig van de vorige eeuw had de gemeente vier predikantsplaatsen en twee kerkgebouwen. In 1992 was dat gereduceerd tot één predikant en één kerkgebouw. In totaal hebben vijftig predikanten hervormd Overschie gediend.

Het boek geeft aardige voorbeelden van soms verhitte discussies over leerstellige aangelegenheden. De spanningen konden af en toe hoog oplopen, maar meestal kwam men wel tot een vergelijk. „De kerkelijke kleur was en bleef in grote lijnen gematigd orthodox, scherpslijpers en scheurmakers kregen nooit een verontrustende aanhang.”

Gezangen
De gezangen werden in Overschie niet zonder slag of stoot ingevoerd. En op het moment dat de ”Bonders” een Mannenvereniging op Gereformeerde Grondslag oprichtten, voelden anderen zich als niet-gereformeerden omschreven. In 1931 werd een Vereniging van Vrijzinnigen opgericht. Dat maakte de verhoudingen er niet gemakkelijker op. Inmiddels is hervormd Overschie Samen op Weg gegaan.