Geschiedenis Dordtse uitgevers gedistilleerd uit 84 dozen archief

Boekhandel met
bodedienst en rederij

Het zal je maar gebeuren dat je als onderzoeker een archief in handen krijgt van 84 dozen! Dan zijn er maar twee reacties mogelijk. Of je werpt je met alle macht op deze vette kluif óf je schrikt zo dat je ijlings op zoek gaat naar een ander onderwerp. Gelukkig deed Arianne Baggerman het eerste en dat is een groot compliment waard. Ze schreef ”Een lot uit de loterij. Familiebelangen en uitgeverspolitiek in de Dordtse firma A. Blussé & Zoon”

Het is een knappe prestatie om van 84 dozen archiefmateriaal –dat is een bestelwagen vol!– in 'slechts' 512 pagina's een geschiedenis van boekhandel en uitgeverij Blussé uit Dordrecht te maken. De moeilijkheid is dan wel om in een beknopte recensie door te geven wat er in de 512 pagina's besproken wordt. Het wordt niet meer dan een vogelvlucht.

De Blussés kwamen als gevluchte hugenoten in Dordrecht terecht en namen daar al snel een vooraanstaande plaats in. Ze zullen als vluchtelingen niet veel bezittingen gehad hebben, maar de familie kwam na verloop van tijd in zeer goeden doen. De auteur vergelijkt een aantal jaarstukken en toont aan dat de familie Blussé uiteindelijk zeer rijk is geworden.

Kapitaal
De oprichter van de boekhandel en uitgeverij startte in 1745 met een geleend kapitaal van 2210 gulden; bij zijn overlijden in 1761 bezat hij een kapitaal van 40.000 gulden. In 1823 is het kapitaal inmiddels opgelopen tot zo'n drie ton! Is er dan zo veel te verdienen in de boekhandel en uitgeverswereld? Nee, bepaald niet. De groei van het kapitaal kwam vooral uit de bijverdiensten, zoals een bodedienst en een rederij. Het beheer van het postkantoor leverde niet alleen direct geld op, maar gaf ook recht op het portvrij verzenden van brieven en pakjes.

De Blussés hebben in ongeveer tachtig jaar zo'n 1400 boeken uitgegeven, op allerlei gebied: theologie, natuurlijke historie, geschiedenis en nog veel meer. Samen met enkele andere uitgevers werd de grote (en nog steeds gebruikte) bijbelverklaring van Patrick, Polus en Wells uitgegeven.

Zeer interessant is dat de auteur kans heeft gezien ook de oplagecijfers boven water te krijgen. Ik wreef m'n ogen uit bij het lezen van pagina 339, waar vermeld wordt dat van de Gezangenbundel voor de Waalse kerk 21.775 exemplaren werden verkocht. Ook andere oplagecijfers verwonderen, zowel positief als negatief. Boeken van bekende auteurs hebben soms maar een oplage van 300 exemplaren, terwijl andere schrijvers juist hoge oplagecijfers hebben. Een voorbeeld van de laatsten is Exaldus Kist, een van de bekendste theologen van zijn dagen. Van zijn ”Beoefeningsleer” werden in enkele jaren ongeveer 7000 exemplaren verkocht. Je begrijpt niet waar al die exemplaren zijn gebleven. Menig antiquariaat heeft er nu een wachtlijst voor.

Fonds
De opeenvolgende generaties Blussé hebben ervoor gezorgd dat de uitgeverij steeds een duidelijk fonds had. Al was er geen sprake van een specialisatie, Blussé had een breed, maar duidelijk fonds.

De auteur komt alle lof toe voor haar heldere beschrijving van de geschiedenis van de uitgeverij. Wel kreeg ik de indruk dat de theologische kant van het fonds voor de auteur lastig was om te beschrijven. Als die materie je minder bekend is, liggen de vergissingen voor de deur. Zoals op pagina 313, waar gesproken wordt over de Heiligen Catechismus. Ook vergist de auteur zich als ze op pagina 74 stelt dat de hugenoten „massaal” naar Nederland zijn gevlucht. Dat is onjuist. De meeste hugenoten zijn naar Duitsland gevlucht. De meesten kwamen vooral in de streek rond Kassel terecht.

Kortom: een zeer boeiend boek, dat meer biedt dan alleen de geschiedenis van een familiebedrijf.

Lamme hand
De uitgever gaf ook dit boek voortreffelijk uit. Maar door het gebruik van een bepaald soort papier houd je er een lamme hand aan over. Het boek weegt bijna 1,5 kilo! Mag het iets minder? Wellicht kan er dan ook papier gebruikt worden dat minder glimt. 's Avonds bij kunstlicht word je er bijna kippig van.