Israëls wraak voor
elf dode atleten

De Binnenlandse Veiligheidsdienst was vorig jaar op zoek naar agenten. Het zal voor velen als een jongensdroom hebben geklonken. Spioneren, geheime acties lijken zo spannend en spectaculair. Na het lezen van het boek ”Wraak. Het waargebeurde verhaal over een Israëlisch terreurbestrijdingsteam” blijft een heel ander beeld haken. Dat van een geheime dienst die hard en meedogenloos is en haar agenten onder grote druk zet.

De onrust in Israël is anno 2001 weer groot. Het gaat hard tegen hard. Het boek ”Wraak” beschrijft een periode waarin de relatie tussen Israël en de Palestijnen nog vele malen slechter is: de jaren '70. De Palestijnen proberen middels –vaak bloedige– acties de kracht van Israël te breken.

In 1972 gijzelen zij Israëlische atleten die deelnemen aan de Olympische Spelen in München. In de vroege ochtend van 5 september vallen PLO-terroristen de woningen van de sporters binnen. Na lange onderhandelingen met de Duitse politie krijgen de terroristen helikopters om met hun gevangenen naar het vliegveld van München te vliegen. Zij willen vanaf daar naar Egypte. Zo ver komen ze niet, want op het vliegveld grijpen speciale eenheden in. Na een lang vuurgevecht weet de politie de gijzelingsactie te beëindigen. De Israëli's rouwen die avond over elf omgekomen atleten. De spelen gaan 'gewoon' door.

Vergelding
De aanslag is voor de Israëlische premier Golda Meir reden een vergeldingsactie op touw te zetten. Een speciale eenheid moet in Europa de Palestijnse bedenkers van de aanslag „vernietigen.” Leider van deze eenheid wordt de jonge agent Avner, althans zo heet hij in het boek. De schrijver van ”Wraak” –dat in 1984 in het Engels verscheen–, George Jonas, heeft lange gesprekken met de teamleider gehad. Het boek over de vergeldingsacties tussen 1972 en 1974 was nooit totstandgekomen als de Mossad-agent zijn mond niet had opengedaan.

Avner en zijn vier teamleden krijgen een lijstje met elf namen van personen die zij als vergelding voor 'München' moeten doden. Geen generaals, maar „belangrijke ondercommandanten” van de PLO. Onder hen de bedenker van de aanslag Ali Hassan Salameh, explosievenexpert Abu Daoud en de gezochte PLO-terrorist dr. Haddad.

De eerste terrorist die het geheime team weet te vinden is de dichter Zwaiter. In de hal van zijn appartementencomplex in Rome, wordt Zwaiter neergeschoten. De man is niet de grootste vangst. Hij behoort op de lijst van elf tot de 'zachte doelen'. Zwaiter is een man die een 'gewoon' leven leidt, maar achter de schermen wel meehelpt bij de organisatie van terroristische acties. De 'harde doelen' op de lijst zijn zeven gevaarlijke, gewapende revolutionairen.

Lange tijd is Avners team succesvol. De in Parijs wonende Hamshari wordt door een autobom gedood. De PLO'er Al-Chir, die de contacten onderhoudt met de Russische geheime dienst KGB, wordt op zijn hotelkamer op Cyprus door een bom onder zijn bed vermoord. De wapeninkoper Al-Kubaisi schieten de Israëli's in Parijs op straat neer. In Athene doodt Avners groep een Palestijn door een granaat.

Noord-Holland
De aanslag in Athene zorgt voor een omslag bij het team, omdat de actie bijna uit de hand loopt. Hebben ze te veel risico's genomen? Avner wordt onzeker en maakt zich zorgen. Hij kijkt terug en constateert dat het heel eenvoudig is iemand te doden. Hij en zijn team kunnen dus net zo goed een prooi worden voor de vijand. Avner merkt tijdens een van de weinige ontmoetingen met zijn vrouw dat hun huwelijk door zijn werk onder druk komt te staan.

Het team krijgt weer een dreun als teamlid Carl op een morgen blijkt te zijn vermoord door de Nederlandse vrouw waarmee hij zich in een hotelbar in Londen heeft ingelaten. Het team rust niet voordat deze ”femme fatale” gedood is. Op woensdag 21 augustus 1974 zijn ze daarom in het Noord-Hollandse Hoorn. Op haar woonboot wordt de huurmoordenaarster door Avners mannen neergeschoten. Maar voldoening geeft het niet.

Als vervolgens een aanslag in Gibraltar mislukt en teamlid Hans dood wordt aangetroffen op een bankje in een park in Frankfurt wil Avner stoppen met zijn werk en een normaal leven opbouwen met zijn gezin. De Mossad draait op dat moment om als een blad aan de boom. Avners bankrekeningnummer halen zij zo goed als leeg en ze proberen Avners kind te kidnappen. Maar de teamleider vecht door en verlaat de geheime dienst. Nu woont hij ergens in Noord-Amerika. Met ”Wraak” wil hij de lezer de andere kant van een geheime dienst van naam laten zien.

De worsteling die Avner doormaakt, heeft George Jonas knap verwoord. Het boek is geen roman, maar een zo realistisch mogelijke beschrijving van de activiteiten van het terreurbestrijdingsteam. Jonas –zelf ook een Jood– deed veel onderzoek naar de beschreven acties. Het boek is dan ook doorspekt met historische achtergronden. Wat niet in de hoofdtekst paste, legt Jonas uit in een informatief notenapparaat. Het fotomateriaal is minimaal en van lage kwaliteit. De papiersoort is daar waarschijnlijk mede debet aan. De vertaler heeft alles tot een goede Nederlandse tekst verwerkt.

Vreemd gevoel
Wie ”Wraak” uit heeft, blijft met een vreemd gevoel zitten. Een boek met een dergelijke titel –en inhoud– verwacht je niet direct in het fonds van een uitgever die toch vooral naam heeft gemaakt met theologische werken. Het boek gaat van begin tot eind over wreken en bloedvergieten. Een veel diepere moraal zit er niet in. Terwijl de omslagtekst iets anders doet vermoeden: „”Wraak” voert de lezer mee in de schaduwwereld van terrorisme en politieke moord. De beschreven vergeldingsacties voeren tot de bijbelse kernvragen over goed en kwaad, recht en onrecht –vragen die het Joodse volk uiteindelijk steeds weer voor een dilemma zullen stellen.” Gaan de bijbelse kernvragen niet over wat anders? Gooit Den Hertog hier niet een te mooi sausje over een boek waarin deze kernvragen niet wezenlijk aan bod komen, maar hoogstens in het hoofd van de hoofdpersoon een kleine rol spelen? In het boek spelen de Bijbel en de Joodse wetten geen rol van betekenis. Integendeel.