Omvang schade orkaan onbekend

Door Bea Versteeg
WILLEMSTAD – De passage van het oog van de orkaan Lenny op de Benedenwindse Eilanden is volgens Boudewijn Boots van de Koninklijke Marine niet het ergste, dat komt in de uren daarna. Dan kan er in een uur tijd 40 centimeter regen vallen en kunnen hoge golven ontstaan. Het lijkt vrijwel zeker dat Frontstreet, de hoofdstraat van Philipsburg, onder zal lopen. Ook op Saba en Sint Eustatius wordt aanzienlijke regenval verwacht.

In het Curaçaose dorp Boca Sami, waar de schade op dit eiland het grootst is, sprak de Koningin gisteravond een halfuur met de bewoners van een paar huizen die weg zijn gespoeld. Bij het bezoek ondervond de Koningin de kracht van Lenny aan de lijve. Ze kreeg een golf water die op de kust sloeg, over zich heen. Doorweekt vervolgde zij evenwel haar bezoek.

De getroffen bewoners van het 3000 inwoners tellende vissersdorp stelden haar komst zeer op prijs. Ze waren massaal uitgelopen om haar de hand te kunnen schudden. Spontaan hieven zij het Curaçaose volkslied aan. Enkele bewoners vroegen de vorstin hen te helpen. Koningin Beatrix was duidelijk aangedaan door de schade die Lenny had veroorzaakt. Niettemin wist zij voor de getroffen bewoners een hartverwarmende lach op haar gezicht te toveren.

In het gebied rond het dorp Boca Sami zijn vier tot vijf woningen door de hoge vloedgolven weggespoeld. Diverse vissers zijn brodeloos geworden omdat hun boten kapot zijn geslagen of zijn gezonken. Verder zijn daken van huizen gewaaid. In het rampgebied hebben de autoriteiten uit voorzorg de stroom afgesloten. Hoe groot de schade is, kon gezaghebber Stanley Betrian gisteren aan het eind van de middag niet zeggen.

Daarnaast zijn op vele plaatsen langs de zuidkust hele stukken strand weggespoeld. Dat is ook het geval bij hotel Avila Beach, waar het koninklijk paar logeert. De golven beuken daar tegen de stormbrekers van het hotel. Van het strand voor het gastenverblijf is weinig meer over.

Lenny is volgens Boots een orkaan van het type 3, wat een gevaarlijke orkaan betekent. Lenny bereikt snelheden boven de 160 kilometer per uur. Daarmee is Lenny qua windkracht te vergelijken met Luis, die in 1995 veel mensen op Sint Maarten dakloos maakte. Het enige verschil is dat toen het zogeheten oog van Luis over Sint Maarten trok.

Deining
Lenny bevond zich gisteren 300 kilometer ten noorden van Aruba, Curaçao en Bonaire. Doordat ze van west naar oost trekt, veroorzaakt ze veel schade en overlast. De orkaan zorgt voor zware deining in de Caraïbische Zee. De golven slaan kapot op de kust van Venezuela, waarna ze weer terugslaan en de zuidkust van de Benedenwindse Eilanden treffen.

Dit deel van de kust van de eilanden is het zwakst. Het is evenwel uitzonderlijk dat de golven stuklopen op de kust van Curaçao. De laatste keer dat het eiland aan de zuidkust zo zwaar werd getroffen was in 1954. Op Aruba heeft de zuidkust wel een à twee keer per jaar te leiden van dit zware weer.

De gezaghebber, te vergelijken met een burgemeester in Nederland, heeft wel een rampenbureau bijeengeroepen. Dit bureau, een crisisstaf, bereidt een eventuele evacuatie van delen van het eiland voor. Ook neemt het maatregelen om plundering van verlaten huizen te voorkomen. Als het tot een evacuatie komt, zullen de mensen en mogelijk ook de hotelgasten in scholen worden ondergebracht.

De Koninklijke Marine heeft inmiddels op verzoek van de gezaghebbers van de drie Bovenwindse Eilanden 45 militairen van het 41e infanteriepeloton, dat op Curaçao is gestationeerd, overgebracht naar Sint Maarten. Zij zullen de bevolking in schuilkelders onderbrengen en nadat de orkaan voorbij is, helpen met het herstellen van de eerste schade.

Analfabeten
Behalve voor de slachtoffers van Lenny had de Koningin, soms vergezeld van prins Claus, aandacht voor de problemen van Curaçao. Bij een bezoek aan het Tula College bracht de stichting Pro Alfa haar werk onder de koninklijke aandacht. De stichting geeft cursussen aan analfabeten. Curaçao telt 16.000 mensen die lezen noch schrijven kunnen.

Volgens coördinator mevrouw Fraai is het hoge aantal analfabeten het gevolg van het onderwijs in het Nederlands. De Curaçaose kinderen spreken thuis Papiaments. Als ze op school komen moeten zij leren lezen en schrijven in het Nederlands, een taal die hen geheel vreemd is. Thuis en in de buurt wordt het niet gesproken. Als ze het Nederlands al machtig worden, verleren ze het in de loop van de jaren. Zodoende zijn veel volwassen Antillianen functioneel analfabeet.

Juist deze laatste groep mensen moet schaamte overwinnen voordat zij bij Pro Alfa voor een cursus aanklopt. Binnen twee jaar brengt het instituut de schrijf- en leesvaardigheid van deze mensen op het niveau van een leerling aan het eind van de basisschool.

Asfaltmeer
In de middag namen koningin Beatrix en prins Claus kennis van de milieuproblemen waarmee de olieraffinaderijen Curaçao hebben opgezadeld. Een daarvan is het Asfaltmeer. In de Tweede Wereldoorlog is een deel van een baai ingedamd, waarin stookolie was opgeslagen. De stookolie bleef over nadat de ruwe olie was geraffineerd en de lichtere kerosine eruit was gehaald.

In totaal ging 1,2 miljoen ton van deze olie of asfalt in het stuk baai. Later zijn diverse pogingen gedaan het asfalt terug te winnen. Shell, tot 1985 de eigenaar van de raffinaderijen, had hier het voortouw genomen. Bij de overdracht aan Curaçao was geregeld dat met de terugwinning door zou gaan. Het eilandsbestuur heeft de zaak laten sloffen, zodat nog zeker 900.000 ton asfalt in het meer ligt.