„Japan komt nog niet
met zichzelf in 't reine”

AMSTERDAM – Japanse jongelui kunnen nog steeds amper communiceren met leeftijdsgenoten uit andere Aziatische landen als het over de Tweede Wereldoorlog gaat. Ze kennen hun eigen geschiedenis ook nu nog te slecht.

Dat zei de Nederlandse Japankenner Karel van Wolferen zaterdag in Amsterdam tijdens een conferentie met als titel ”De Beelden van de Japanse bezetting van Indonesië”. De conferentie ging over het beeld dat in de drie betrokken landen (Indonesië, Japan en Nederland) over genoemde periode bestaat.

Volgens Van Wolferen kunnen de Japanners voorlopig nog onvoldoende met zichzelf in het reine komen. Ze missen echt goede informatiebronnen en ook zijn er onvoldoende geluiden over de oorlog in de landelijke regering en politiek. Het onderwerp is nog te veel een taboe.

Zoals bekend is het voor Nederlandse ex-kampgevangenen een crime dat Japan nog niet echt onverbloemd excuses en een in hun ogen passende schadevergoeding heeft aangeboden. Dit dreigt een schaduw te werpen over de herdenking van de 400 jaar oude betrekkingen tussen Nederland en Japan, waarvan de conferentie met een boek en een tentoonstelling het eerste evenement was.

De periode van de Japanse bezetting leeft waarschijnlijk het minste op de plaats van handeling, het huidige Indonesië. Volgens professor William Frederick van de Ohio-universiteit hebben de Indonesiërs geen gevoel van slachtoffer-zijn over genoemde periode. Uit de bezetting kwam immers de revolutie voort die leidde tot de onafhankelijkheid. De ogen waren dus volledig op de toekomst gericht.

Weerzin
Bij de Stichting Pelita, die zich bekommert om de slachtoffers van de oorlog met Japan, zijn al verscheidene ongeruste reacties binnengekomen op het eerste project ter gelegenheid van de 400 jaar oude betrekkingen tussen Nederland en het Land van de Rijzende Zon.

Vooral het gebruik van de naam Indonesië stuit op weerzin. Op het moment in 1942 dat het Japanse leger in de Gordel van Smaragd landde, noemde Nederland de kolonie Nederlands-Indië. Op 17 augustus 1945 riep Sukarno de republiek Indonesia uit, maar volgens veel Indische Nederlanders kan er pas in december 1949 van Indonesië worden gesproken omdat Nederland toen officieel de soevereiniteit overdroeg.

Tentoonstelling, boek en symposium zijn mede georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD). Dat dit gerenommeerde instituut zich bij de bezetting toch van de naam Indonesië bedient, belooft volgens de klagers weinig goeds voor het hele herdenkingsjaar. Gevreesd wordt dat de geschiedenis toch niet precies genoeg gekend wordt.