Kabinet snoeit in ontwikkelingshulp

Eind vorige week heeft het kabinet 2 dagen vergaderd over de bezuinigingen die nodig zijn om de begrotingen voor dit en komend jaar rond te krijgen. Dit jaar heeft het kabinet immers te maken met een uitgavenoverschrijding van een kleine 2 miljard (waarvan de helft eenmalig als gevolg van de waterschade van eind vorig jaar) en volgend jaar bedragen de overschrijdingen 4,8 miljard.

Dat laatste bedrag kan meevallen wanneer de inflatie niet zo laag uitpakt als het Centraal Planbureau heeft voorspeld. Het kabinet gaat ervan uit dat de geldontwaarding wat hoger zal uitvallen en heeft daarom besloten pas deze zomer een definitief besluit te nemen over de uitgavenoverschrijding van 1,7 miljard die door de inflatie wordt veroorzaakt.

Voor het jaar 2000 staat op dit moment dus een bedrag open van in totaal ruim 3 miljard gulden. Het grootste deel daarvan bestaat uit de stijgende kosten voor de opvang van asielzoekers.

Binnen PvdA en D66 is tevreden gereageerd op het kabinetsbesluit om niet te tornen aan de extra investeringen op het gebied van de gezondheidszorg, het onderwijs, de politie en het milieubeleid die vorig jaar zomer in het regeerakkoord zijn afgesproken. Er komt geld voor kortere wachtlijsten en kleinere klassen en minister Peper van Binnenlandse Zaken krijgt 250 miljoen gulden extra om de voorgeschreven 3000 nieuwe agenten te kunnen aanstellen. Voor noodhulp en vredesoperaties is, vooral in verband met de situatie in Kosovo, 100 miljoen gulden extra beschikbaar.

Sprokkelen
Van de 2 miljard gulden die dit jaar moet worden bezuinigd, wist het kabinet links en rechts 1 miljard bij elkaar te sprokkelen. Er waren immers ook enkele meevallers, zoals een wat lagere afdracht aan de Europese Unie. Het resterende miljard moest bij de departementen vandaan komen. „De bezuinigingen doen pijn, maar zijn draagbaar”, zei premier Kok afgelopen vrijdag.

Hij wilde toen –in afwachting van de definitieve Voorjaarsnota die minister Zalm van Financiën eind deze maand naar de Kamer zal sturen– nog geen bedragen en getroffen ministeries noemen, maar inmiddels is bekend geworden dat het kabinet het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking met een bezuiniging van 310 miljoen gulden fors zal intomen.

Minister Herfkens moet 130 miljoen gaan bijdragen aan de opvang van asielzoekers, 60 miljoen aan de kwijtschelding van schulden aan Indonesië en 120 miljoen aan de kwijtschelding van schulden aan enkele Afrikaanse landen. Zij stemt met deze bezuinigingen in. Zij was vorige week weliswaar met koningin Beatrix in China, maar er is voortdurend telefonisch overleg geweest tussen haar en de andere leden van het kabinet. Uiteindelijk blijft haar budget overigens groeien, omdat het is gekoppeld aan het bruto nationaal product, dat nog steeds stijgt.

Verbijsterd
Op Herfkens' departement is ontstemd gereageerd op de bezuinigingsronde. Ook binnen haar partij, de PvdA, wordt gemord. De lijsttrekker voor de verkiezingen van het Europees Parlement, Van den Berg, zegt „verbijsterd” te zijn over de korting op Herfkens budget.

Van den Berg, nu nog werkzaam als directeur van de ontwikkelingsorganisatie Novib, vindt dat het bedrag „van tafel” moet, liet hij in het PvdA-Vlugschrift weten. Maar de woordvoerster in de Tweede Kamer, Dijksma, laat zich veel milder uit. Zij heeft van de financiële man in de fractie, Crone, begrepen dat deze bedragen vorig jaar bij de totstandkoming van het regeerakkoord al zijn afgesproken. Morgenochtend krijgt Crone in het wekelijkse fractieberaad de gelegenheid de maatregel uit te leggen.

Dat de vaststelling van de bezuinigingen niet op een grote politieke confrontatie binnen het kabinet is uitgelopen, zoals al maanden werd verwacht, wordt toegeschreven aan het slimme optreden van minister Zalm. Hij maakte onderscheid in de begroting voor volgend jaar tussen reële kosten en inflatiegebonden uitgaven, zoals lonen en uitkeringen. Omdat de juiste inflatiecijfers pas deze zomer bekend worden, zal het kabinet dan pas een definitief besluit over de bezuinigingen voor het jaar 2000 nemen. „Het is een buitengewoon vruchtbare manier geweest om de problemen op te lossen”, aldus premier Kok.