Haagse twijfels bij
NAVO-acties in Servië

Nu de militaire acties tegen Servië wel van start zijn gegaan maar Milosevic standvastig blijft en zelfs slimme trucs uithaalt, ontstaat er politieke twijfel over de doelstellingen van de acties. De eerste zorgen ontstonden gistermorgen al, toen na de tweede aanvalsgolf duidelijk werd dat de Serviërs nauwelijks gebruikmaakten van hun luchtverdedigingssystemen. Bij minister De Grave en de militaire top ontstond het wat onbehaaglijke gevoel dat de Serviërs hun mobiele SAM-raketten achter de hand houden om die later te gebruiken. Een slimme zet van Milosevic, want bij de eerste fase van de campagne –gericht op het vernietigen van het luchtafweergeschut– vliegen de NAVO-toestellen hoog, terwijl ze in een volgende fase –gericht op het uitschakelen van militair materieel in Kosovo– veel lager moeten vliegen en dus makkelijker doelwit zijn. Bovendien is een geslaagde eerste fase een noodzakelijke voorwaarde voor het begin van de tweede.

„Heel frustrerend”
Brigadegeneraal Van Reijn –de hoogste militair na de chef-defensiestaf– zei gisteravond weliswaar dat de Servische raketten slechts een onderdeel zijn van de luchtafweerinstallaties en dat de NAVO-vliegtuigen er wel in slagen de commando- en verbindingscentra uit te schakelen. „De lijntjes tussen die installaties worden dus wel doorgesneden”, suste hij. Maar de twijfel blijft.

De zorgen en twijfels zijn nog groter, nu de berichten over het oplopende geweld van Servische politie- en legereenheden alleen maar toenemen. Kosovaren worden van deur tot deur afgeslacht. „Dat is een bron van grote zorg”, zei Kok gisteravond. „Heel frustrerend”, zei de chef-defensiestaf, admiraal Kroon. Hij vindt dat de tweede fase van de campagne daarom zo snel mogelijk van start moet gaan, want die is erop gericht het militaire materieel van de Servische troepen in Kosovo uit te schakelen. Maar zolang de eerste fase niet succesvol is afgerond, kan het daarvan niet komen. En met de huidige acties kan de NAVO niets voor de Kosovaren doen. Kok weet dat ook en het deed hem gisteravond zijn armen opheffen.

Afbrokkeling
Bovendien blijkt het draagvlak voor de acties af te brokkelen. Dat Rusland zijn bedenkingen had, was bekend en Kok is er niet van onder de indruk. „De Russen staan ook machteloos tegenover Milosevic. Ze hebben wel hun bezwaren geuit, maar hebben geen alternatief kunnen aandragen.” Maar nu heeft Rusland alle banden met de NAVO verbroken en alle mensen die iets met de NAVO te maken hadden, het land uitgezet. Dat is een nieuwe bron van twijfel over de gevolgen op langere termijn van de NAVO-campagne.

Italië en Griekenland hebben inmiddels openlijk hun twijfels geuit. Kok probeerde dat gisteravond nog te bagatelliseren. De onvrede in Rome had volgens hem te maken met de verhoudingen binnen de coalitie, waar ook de Groenen en ex-communisten deel van uitmaken. De Griekse twijfel zou slechts door een regeringswoordvoerder en niet door de premier zelf zijn gezaaid. Maar ten slotte gaf Kok toe: „Het draagvlak is broos nu het ernaar uitziet dat de militaire acties langer zullen gaan duren.”

De conclusie van Kok aan het slot van zijn persconferentie was dan ook dat de ingeslagen weg moet worden voortgezet, maar dat „de route van de diplomatie weer geopend moet worden, zodra daar maar de minste aanleiding toe is.”