Binnenland11 maart 1999

Door de liefde gekleurd

P. J. Vergunst
Chaja Polak (1941) formuleert behoedzaam. „Mijn moeder, ja, ik merk dat zij het is die mijn werk het meest beïnvloedde.” In 1989 debuteerde Polak met de verhalenbundel ”Zomaar een vrijdagmiddag”, waarna een tweede verhalenbundel en vier romans volgden. „”Tweede vader” begint met de liefde van mijn moeder voor mijn tweede vader, met hún liefde. Veel van mijn verhalen zijn geschreven vanuit het kind. Dat geldt ook voor de novelle ”Zomersonate”, ten dele ook voor de roman ”Stenen halzen”. Voor wie vanuit het kind schrijft, zijn ouders van groot belang.

Omdat ik alleen een moeder had, was zij voor mij dubbel belangrijk. Mijn vader overleed toen ik 2 jaar was. In de oorlog werd ik ook van mijn moeder gescheiden, wat de band na onze hereniging inniger en sterker maakte.

Mijn moeder was een markante persoonlijkheid, een heel sterke, eigenzinnige vrouw, en tegelijkertijd moederlijk, zelfs oermoederlijk. Iemand om wie je niet heen kon of kan. Ze reageert op mijn werk zoals dat gaat met een moeder: met trots. Maar ze moet er ook altijd om huilen. Waarom? Omdat ik niet zomaar een autobiografisch verhaal schrijf, maar een verhaal opnieuw vormgeef. Van invloed was dat ik 15 jaar heb geschilderd. Toch herkent mijn moeder veel uit ons gemeenschappelijke leven, ons gemeenschappelijk verdriet. Concreet invloed op mijn werk heeft ze niet. Mijn boeken zijn van mij. Schrijven is een heel eenzaam proces.

Voor een Joods auteur betekent de familieband veel, die is buitengewoon belangrijk. Die band is iets waarvoor je je inzet, waarmee je niet achteloos maar zorgvuldig omgaat. Het is niet vanzelfsprekend dat je familie hebt! Dat vertaalt zich voor mij in het met veel compassie over mensen schrijven. Ik vind het moeilijk om hard en meedogenloos in mijn observaties te zijn. Zij worden juist door liefde gekleurd. Ik ben wel geboeid door auteurs die wat dit betreft genadeloos kunnen zijn, ik zou me vrijer voelen als ik die hardheid in mijn stijl ook kon hanteren, maar voor mij is die niet haalbaar.”

Vorige afleveringen:
• W. G. van de Hulst jr.