Margarine die je cholesterol verlaagt

Dat blijkt uit onderzoek onder 112 personen uitgevoerd door de vakgroep humane biologie van de Universiteit Maastricht. De deelnemers aan het onderzoek gebruikten gedurende acht weken de margarine van Benecol en een bak- en braadproduct.

Het cholesterolverlagende effect ontstaat doordat het speciaal bewerkt plantaardig vet, een zogenaamd stanolester, de opname van cholesterol door de darmwand gedeeltelijk blokkeert waardoor het cholesterol langs natuurlijke weg het lichaam verlaat. Hoe de blokkade precies werkt is vooralsnog onduidelijk, aldus onderzoeksleider dr. G. Mensink.

Aanzienlijke verlaging
De bereikte cholesterolverlaging van 12 tot 14 procent is voor een voedingsmiddel aanzienlijk. Met cholesterolverlagende medicamenten wordt doorgaans een verlaging bereikt van 20 tot 40 procent, terwijl met een cholesterolbeperkt dieet een daling van zo'n 10 procent mogelijk is, aldus prof. dr. D. W. Erkelens, internist in het Academisch Ziekenhuis Utrecht en 'cholesterolspecialist'.

De deelnemers aan het onderzoek hadden geen last van bijwerkingen van de margarinetherapie. Veranderingen in de lever- en nierfunctie en het bloedbeeld konden traden niet op. De proefpersonen werd ook gevraagd naar hoofdpijn, misselijkheid, winderigheid, verstopping, huiduitslag, duizeligheid, maagklachten, diarree, jeuk en vermoeidheid. Zij meldden tijdens het acht weken durende experiment geen klachten met betrekking tot deze ijkpunten. Wel vond Mensink een daling van het vitamine-E-gehalte en de carotenen in het bloed. Die bevinding wekte geen verbazing omdat het LDL-cholesterol in het bloed is verlaagd en dit cholesterol juist die vitaminen transporteert. Wel keken de onderzoekers enigszins op van het feit dat de daling van het carotenenniveau groter was dan verwacht en geen gelijke tred hield met de daling van het LDL. Mensink maakte zich daar echter geen zorgen over.

Bewerking
Stanolen komen nauwelijks voor in de natuur. Ze worden verkregen door hydrogenering van sterolen. Ze komen voor in dierlijke (cholesterol) en plantaardige producten (sitosterol, campesterol). Hydrogenering is een chemisch proces waarbij onder hoge temperaturen de bestaande bindingen in de vetzuren worden verbroken en in plaats daarvan bindingen met waterstof gevormd.

Zowel de stanolen als de sterolen zijn slecht oplosbaar in water en dus moeilijk te verwerken in voedingsmiddelen. De fabrikant van Benecol, de Finse firma Raisio, bedacht daarom een methode om de stanolen beter oplosbaar te maken. Een vetzuurmolecuul van raapzaadolie is daartoe aan het stanol geplakt, wat leidt tot een vetoplosbare stanolester. Deze stanolester, die in de Benecol-producten wordt verwerkt, is inmiddels gepatenteerd. Dat betekent dat andere voedingsmiddelenfabrikanten deze stanolester niet mogen vervaardigen en in hun producten gebruiken.

Finse firma
Raisio introduceerde Benecol in 1995 in Finland. Het gemiddeld cholesterolgehalte van de Finnen is het hoogste van Europa. De sterfte aan hart- en vaatziekten ligt ook hoger dan in andere Europese landen. Inmiddels heeft de Finse overheid door middel van indringende voorlichtingscampagnes echter een behoorlijke verlaging van het gemiddelde cholesterolgehalte van de Finse bevolking kunnen bewerkstelligen dat zich vertaalt in een daling van de sterfte aan hart- en vaataandoeningen.

Raisio is een te kleine onderneming om zelfstandig in het buitenland te opereren en ging daarom samenwerken met McNeil Consumer Healthcare, een dochteronderneming van de Amerikaanse firma Johnson & Johnson, een internationale producent van gezondheidsproducten. McNeil heeft nu de exclusieve rechten verworven voor de wereldwijde verkoop van Benecol. In de Zwitserse plaats Zug is het Europese hoofdkantoor van McNeil verrezen. Van daaruit wordt een netwerk van lokale Europese vestigingen opgebouwd. Het Finse bedrijf Raisio produceert de Benecol-producten.

Benecol is een product uit de categorie “functional foods”. Dit zijn voedingsmiddelen met een bijkomend voedingsvoordeel of een effect op lichaamsfuncties boven op de erkende voedingswaarde van dit product. In de markt voor deze producten ging in Nederland in 1997 ongeveer 200 miljoen gulden om. Het grootste aandeel hebben zuivelproducten met bepaalde toevoegingen. Die dominantie is veroorzaakt doordat tot 1996 de toevoeging van vitaminen aan producten in Nederland verboden was.