Unanimiteit NAVO-leden is voorwaarde

Kamer akkoord met
luchtacties Kosovo

Voorafgaand aan het kamerdebat was het kabinet gisteren in spoedzitting bijeen om de kwestie Kosovo te bespreken. Dat beraad kostte veel meer tijd dan de betrokken bewindslieden in hun agenda hadden gereserveerd, omdat een aantal hete hangijzers moest worden aangepakt. Zo kwam onder andere het gemis van instemming van Rusland en China ter sprake.

Verder vroeg het kabinet zich af of resolutie 1199 van de Verenigde Naties de NAVO voldoende internationaalrechtelijke basis geeft om tot de luchtacties over te gaan. Ook stelde het kabinet zich de vraag hoe te voorkomen dat het ingrijpen van de NAVO halfzacht zal zijn en op die manier alleen maar zal bijdragen aan een versterking van de positie van de Servische leider Milosevic.

Tijdens het kamerdebat van gisteravond legde minister Van Aartsen van buitenlandse zaken uit hoe het kabinet vindt dat NAVO-lidstaten moeten omgaan met het misnoegen van de Russische Federatie in geval er acties komen. „De NAVO moet de Russische Federatie voortdurend op de hoogte houden van wat er gaande is”, aldus Van Aartsen. „Voorkomen moet worden dat Rusland voor grote verrassingen komt te staan”. De Kamer toonde zich tevreden met die handelwijze.

Unanimiteit
Om te voorkomen dat eventuele NAVO-acties te slap zijn, stelde de regering de Kamer voor om aan Nederlandse deelname aan de acties de voorwaarde te verbinden dat alle NAVO-lidstaten achter de acties staan en een groot aantal van hen ook daadwerkelijk meedoet. Met twee blancostemmen in de NAVO zal Nederland niet akkoord gaan, zo overtuigde minister Van Aartsen de Tweede Kamer. Unanimiteit is wat hem betreft een noodzakelijke voorwaarde.

Om de belangrijkste twijfelaars, Italië en Duitsland, snel over de streep te trekken gaat Van Aartsen morgen naar Rome. De minister wil van zijn Italiaanse ambtgenoot zekerheid dat de Nederlandse F-16's de basis Villafranca kunnen gebruiken. Volgens Van Aartsen trekt Rome overigens niet de legitimiteit van VN-resolutie 1199 in twijfel, maar vindt premier Prodi alleen dat nog meer diplomatiek overleg nodig is. Vandaag ontvangt de Amerikaanse president Clinton de aanstaande Duitse bondskanselier Schröder en de beoogd minister van buitenlandse zaken Fischer.

Juridisch verdedigbaar
Volgens het kabinet zijn NAVO-acties in Kosovo juridisch verdedigbaar omdat de Servische president Milosevic weigert mee te werken aan de VN-resolutie die hem oproept het geweld tegen de Albanezen in Kosovo te staken. Daardoor dreigt een „humanitaire catastrofe” onder de Albanese vluchtelingen, die deels hun toevlucht in de bergen hebben gezocht.

De Kamer stemt in met de noodzaak om in te breken in de soevereiniteit van Servië. Tijdens het kameroverleg bleek dat nagenoeg alle fracties de benadering van het kabinet onderschrijven. Alleen de SP weigerde in te stemmen, omdat zij meent dat alleen luchtacties een politieke oplossing van de Kosovo-crisis niet dichterbij brengt. De socialisten vrezen dat de inzet van grondtroepen onvermijdelijk is, een voor de SP onaanvaardbare escalatie van geweld.

Voor een meerderheid in de Tweede Kamer en voor het kabinet komen grondtroepen pas in beeld als er een staakt-het-vuren is en de hulp aan de naar schatting 300.000 Kosovo-vluchtelingen moet worden begeleid. Daarvoor is wel een nieuwe VN-resolutie nodig en een hernieuwde instemming van de Tweede Kamer.

Waarnemers
Minister De Grave van defensie meldde de Kamer dat waarnemers van de Europese Unie, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en de Nederlandse marechaussees die in Bosnië werkzaam zijn, opgeroepen zijn zich te melden op de bases van de SFOR-vredesmacht. De vaak individueel opererende waarnemers lopen anders het risico gegijzeld te worden door Bosnische Serviërs, die de Servische leider Milosevic steunen.