Een evangelische kibboets

„Veel mensen moeten keihard werken om een hoog consumptieniveau te financieren en dat voor de buitenwacht vol te houden”, constateert penningmeester J. Tanger. „Ik zie om me heen dat veel mensen niet aan die eisen voldoen en buiten de boot vallen”. Frustratie en psychische problemen zijn het gevolg. Of zelfs verslaving.

„Een op de vijf à zes Nederlanders zit in de problemen”, vertelt directielid F. Noordzij van het EBC. „Dat wordt binnen vijf jaar een op de drie. Oorzaak: de wedloop van het materialisme én de individualisering. Dat zijn de wortels van de psychosociale nood”. Gevolg is dat alleen al bij het EBC, een christelijke woon-, werk- en leefgemeenschap in 't Harde en Elburg, ieder jaar zeshonderd mensen aankloppen voor een behandeling.

Hier is jaarlijks echter plaats voor slechts zo'n 35 mensen. „Dáár lig ik 's nachts van wakker”, bekent Noordzij. „Want wie zijn wij om mensen niet op te nemen?”

Gigantische wachtlijst
Landelijk liggen de getallen net zo. De maatschappelijke opvang, waartoe het Evangelisch Begeleidings Centrum behoort, telt 6000 plaatsen. Veel te weinig voor de 90.000 mensen die zich jaarlijks met hun problemen aanmelden. Oplossen kan de maatschappelijke opvang de gigantische wachtlijst niet, hooguit kan zij verwijzen. Dat doet ook het EBC: naar riaggs, Gliagg, psychiatrische ziekenhuizen of afkickcentra.

Twee op de vijf bewoners die het EBC wel kan opnemen, heeft een verslaving, drie op de vijf een psychosociaal probleem. De doorstroming neemt af en de wachtlijst wordt langer, constateert Noordzij. „Steeds meer bewoners hebben meer dan één probleem”.

Het Evangelisch Begeleidings Centrum werd in 1973 opgericht door een groep bevlogen koffiebarjongeren en christenen uit het alternatieve psychische behandelcircuit. In 25 jaar is het EBC uitgegroeid tot een geheel van vier erkende centra, gedeeltelijk betaald door de rijksoverheid. De vier huizen bieden onderdak aan 45 mensen. Daarvan zijn er dertig erkend. Ook krijgt het EBC 30.000 gulden uit het Zorgvernieuwingsfonds. Daarvan betaalt het onder meer een psycholoog van de Gliagg voor drie uur per week.

Vriendenkring
Het EBC telt 32 volledige banen. Deze worden bemenst door personen die elk hun levensonderhoud krijgen van een vriendenkring of gemeente. De meesten wonen op de vier complexen van het EBC. „Een beetje het idee van de kibboets”, zegt Noordzij, terwijl hij een rondleiding geeft op het 17 hectare grote complex van De Schuilplaats. „Gemeenschap, het in samenhang leven, is een onderdeel van het wezen van onze Schepper”.

Op boerderij De Eikenhorst bij Oldebroek is plaats voor crisisopvang en het eerste verblijf in het EBC-kwartet. Hier kunnen mensen tot zichzelf komen, waarna het meestal mogelijk is naar De Schuilplaats te verkassen. Daar krijgen ze structuur door mee te werken in een van de projecten: de kaasmakerij, de rundveehouderij, de boomkwekerij, de keuken of de technische dienst. „Allemaal bewust arbeidsintensief opgezet”, aldus Noordzij. Als de bewoners zelfstandiger kunnen functioneren, gaan ze naar het resocialisatiecentrum Schouwenburg. Vanuit dit statige landhuis volgen ze een studie of werken ze buitenshuis.

Werkers en vrijwilligers bouwden een oude school in Elburg om tot vijftien appartementen. Het daarin gevestigde woonproject De Kade is een vorm van begeleid zelfstandig wonen, een brug naar de harde maatschappij. „Eigenlijk zouden we nog een vijfde velletje aan die folder willen”, wijst penningmeester Tanger naar het vierkleurenvouwblad. „Mensen blijven soms kwetsbaar en raken zonder extra hulp gemakkelijk weer in het isolement”. Voorstellen voor een beschermd appartement liggen inmiddels bij de gemeente Elburg.

Tanger en de zijnen hebben nog meer bouwplannen. Zo bestaat het idee de oude koeienstal compleet met grup en loopruimte te vervangen door een nieuwe. Ook moet boerderij De Schuilplaats 5 meter langer worden om te voldoen aan strengere eisen. De financiën voor dit plan zijn echter schaars. Ook al is het EBC niet zo bekend, de kerkelijke achterban –„van evangelisch tot en met de Gereformeerde Gemeenten”– brengt ruim 3 ton op. Onze naam “evangelisch” werkt tegen”, zegt secretaris Corrie de Vlieger-Bol. „Terwijl we qua bewoners voor 80 procent gevoed zouden kunnen worden door verwijzingen van het GPZ”.

Lekkerder
De EBC'ers betreuren het dat de drugsproblematiek de meeste aandacht heeft van de maatschappij en de kerken. „De alcoholproblematiek is tien keer zo groot, de psychosociale problemen zijn nóg veel groter”, zegt mevrouw De Vlieger. Tanger: „Drugs liggen veel lekkerder in de markt dan drank”. „Alcoholmisbruik, medicijn- en tabaksverslaving zijn in de kerken gelegaliseerd omdat het maatschappelijk is geaccepteerd. Daar mag je bij kerkmensen niet aankomen. Als je erover begint, lijkt het alsof je hun identiteit raakt”, aldus Noordzij.

Oorzaak is volgens de EBC-woordvoerders dat de individualisering, het materialisme en egoïsme ook de kerkmens aantasten. „En niet zo'n beetje ook”, zegt Tanger. „We hebben tegenwoordig veel ABC-christenen: Auto, Boot, Caravan. Maar veel jongeren vallen buiten die boot”.

Toch gaat het zwarte randje van het materialisme er vandaag tijdens de jubileumviering een beetje af. Het symposium “Met hart, hoofd en handen” beoogt beleidsmakers, kerken en hulpverleners met elkaar in contact te brengen. Sprekers als RPF-kamerlid Rouvoet, de hervormd-gereformeerde diaconaal consulent A. Peters en de vrij-evangelische toeruster mevrouw G. Luiten zullen onder leiding van directeur A. van Heusden van de Evangelische Alliantie de noodzaak van kerkelijk diaconaat benadrukken. „Veel kerken tonen belangstelling voor diaconaat en pastoraat”, aldus Tanger. Noordzij: „Het laten zien van Gods liefde. Dát is de kern van het Evangelie”.