Gezonde economie
kan paars opbreken

„Laten we maar hopen dat die situatie niet ontstaat”, zei premier Kok gisteravond gekscherend over evenwicht tussen uitgaven en inkomsten, wat geen kabinet de afgelopen kwarteeuw is gelukt, maar nu eindelijk haalbaar lijkt. „We vallen dan in het graf van ons eigen succes. Daarvoor hebben we nu al die jaren gewerkt”. Na afloop van het debat zei Kok overigens helemaal geen val of graf te verwachten. „We hebben het niet over een ernstige bedreiging van het kabinet, maar over een luxeprobleem”.

Tot op het moment dat zich een begrotingsevenwicht zou voordoen, heeft het regeerakkoord de omgang met financiële meevallers door kabinet en coalitie 'dichtgeregeld'. Van iedere meevaller wordt 50 procent dan omgezet in een verlichting van de lasten van de burger; de andere 50 procent komt in de schatkist en is bedoeld om de tekorten op de begroting te dichten.

Maar dan ontstaat mogelijk het luxeprobleem van Kok – en dat zorgde gisteravond in de tweede termijn die de Kamer besteedde aan de behandeling van het regeerakkoord, voor verwarring en discussie bij de coalitiepartners. En voor een aanvaring tussen Kok en zijn vertrouweling Melkert, die nu de PvdA-fractie leidt.

Tekortreductie
VVD-leider Dijkstal meende dat het regeerakkoord ook voor de situatie van begrotingsevenwicht „helder genoeg” is. Meevallers moeten volgens de libaraal ook dan verdeeld blijven worden over lastenverlichting en de schatkist. Wel kan Dijkstal zich voorstellen dat vanaf het moment dat het prestigieuze evenwicht er is, kabinet en Kamer relatief meer in willen zetten op lastenverlichting.

Premier Kok koos grotendeels partij voor dit VVD-standpunt. Als zich een begrotingsevenwicht voordoet, zullen meevallers half ten goede moeten komen aan lastenverlichting en voor de andere helft aan terugdringing van de staatsschuld. Dat is volgens de sociaal-democratische premier in de geest van het paarse akkoord.

Maar Melkert en D66-leider De Graaf namen daartegen stelling. Het regeerakkoord spreekt namelijk niet over terugdringing van de staatsschuld (de opstapeling van jaarlijkse financieringstekorten), maar van reductie van het financieringstekort. En als het financieringstekort in een bepaald jaar eindelijk uitkomt op nul, kan het niet verder worden gereduceerd. In dat geval zal premier Kok Melkert en De Graaf niet kunnen wijzen op hun handtekening onder het regeerakkoord.

Nieuwe afweging
PvdA en D66 willen dat Kamer en kabinet op het moment dat het begrotingsevenwicht er is, opnieuw een afweging maken over wat te doen met meevallers. Het regeerakkoord laat er volgens Melkert en De Graaf ruimte voor om dan te kiezen voor extra intensiveringen in bijvoorbeeld de zorgsector, bij de politie of in het onderwijs. Vooral Melkert leek daarvoor geporteerd. Hij noemde als mogelijkheid ook nog een versterking van het aow-fonds.

Voor de VVD doemde bij het horen van alle gedachtespinsels van Melkert het schrikbeeld op dat de PvdA wanneer het evenwichtspunt is bereikt, in wisselende coalities alsnog naar hartelust kan gaan potverteren.

Premier Kok wees zijn partijgenoot erop dat wanneer het financieringstekort niet meer bestaat, er nog wel sprake is van staatsschuld. „Ik kan in het regeerakkoord geen passage vinden die zou rechtvaardigen dat we meevallers bij begrotingsevenwicht op een andere manier zouden besteden dan een begrotingsoverschot te laten ontstaan en zo de staatsschuld verder aan te pakken”. „Maar het tegendeel ook niet”, reageerde PvdA-fractieleider Melkert, die zich de ruimte niet liet ontnemen.