Drs. G. Zalm, VVD,
Financiën

„Het is Financiën geworden. Ik ben zelf ook erg verrast, ja”. Met die woorden reageerde minister G. (Gerrit) Zalm van financiën gisteren na zijn gesprek met premier Kok op zijn herbenoeming. Het was een typische Zalm-kwinkslag. Want als iets de afgelopen maanden zeker was naast de terugkeer van Kok op Algemene Zaken en van Borst op Volksgezondheid, dan was het wel dat Zalm (46) opnieuw de scepter op het departement van financiën gaat zwaaien.

Zijn eerste ministerschap was immers een groot succes. Hij was populair, maar streng. Hij introduceerde de zogenoemde Zalm-norm, die inhoudt dat de uitgaven van alle departementen aan een streng maximum worden gebonden en alle belastingmeevallers worden gebruikt om het financieringstekort terug te dringen en de lasten voor burgers en bedrijven te verkleinen. Die aanpak bracht rust in het begrotingsbeleid, zeker in vergelijking met de voortdurende tussentijdse „bijstellingen” van de tussenbalansen van het derde kabinet-Lubbers.

Zalm heeft de afgelopen jaren inderdaad een reeks van meevallers mogen incasseren, waardoor het financieringstekort in een ongekend hoog tempo is gedaald en er voor lastenverlichting tweemaal zoveel geld vrijkwam als in het regeerakkoord van 1994 was beloofd.

Zalm, de zoon van een kolenboer uit Enkhuizen, streeft er ongetwijfeld naar om de geschiedenis in te gaan als de minister die het financieringstekort naar 0 procent heeft teruggebracht. Op dat punt kan hij zwaar tegenspel van de PvdA-bewindslieden tegemoet zien, die hem zullen houden aan de afspraak in het regeerakkoord om het tekort tot iets boven de 1 procent te laten teruglopen. Zij willen meevallers immers ook gebruiken voor investeringen in de zorg, het onderwijs en de veiligheid op straat.

Zalm zal vooral in de geschiedenisboekjes terechtkomen als de bewindsman die de harde Nederlandse gulden heeft vervangen door de euro. In de onderhandelingen met de andere lidstaten van de Europese Unie heeft hij zich telkens onverbiddelijk streng opgesteld. Dat heeft hem de Italiaanse bijnaam “il Duro” (de harde) opgeleverd. Die kwalificatie heeft hij zichzelf overigens als geuzennaam toegeëigend. Als het Zalm lukt om het delicate proces van de introductie van de euro in goede banen te leiden, dan is hij in 2002 een van de belangrijkste VVD-kandidaten, zo niet de belangrijkste, voor het premierschap.

Het publiek kent Zalm vooral als de man van de daverende lach, die op belangrijke momenten (zoals bij de jaarlijkse presentatie van de Miljoenennota) soms wat onhandig en zenuwachtig kan opereren, die ernaar streeft om 's avonds om zes uur met vrouw en kinderen aan de piepers te zitten, in het weekeinde liever niet werkt en geen groter vermaak kent dan een potje flipperen in de kantine van zijn departement.