Boodschappen duurder,
maar nettoloon omhoog

De plannen stellen de beide polen binnen het toekomstige kabinet tevreden. Er zijn geen duidelijke winnaars of verliezers. De liberalen behalen de winst van een forse tariefsverlaging, terwijl de sociaal-democraten dankbaar de mogelijkheid incasseren van een heffingskorting die gunstig is voor de lagere inkomens.

De druk van belastingen en premies op inkomen uit arbeid gaat onder een nieuw paars kabinet met 12 miljard gulden omlaag. Daardoor zal de koopkracht van mensen met een betaalde baan in het jaar 2001 met 1 tot 4 procent stijgen.

Voordeel
Het in tweeën knippen van de laagste schijf maakt het makkelijker inkomenspolitiek voor de laagstbetaalden te bedrijven. Volgens de fractiespecialisten is er daardoor minder behoefte aan andere instrumenten om de armoede te bestrijden, zoals extra geld voor huursubsidie.

De belastingvrije som, het bedrag van ruim 8000 gulden dat iedereen voor de belasting mag aftrekken, verdwijnt in zijn huidige vorm. Deze belastingvrije som levert hogere inkomens meer voordeel op dan lagere. Wie in het hoogste tarief valt, spaart nu immers 60 gulden uit bij iedere 100 gulden die hij mag aftrekken. In de laagste schijf is het voordeel slechts 36 gulden.

In het paarse voorstel krijgt iedereen een aftrekpost (een zogeheten heffingskorting) van ongeveer 3000 gulden. Het voordeel wordt dus voor iedereen gelijk. De maatregel heeft een nivellerend effect, omdat de laagste inkomens er relatief beter mee af zijn. De PvdA probeert op deze manier haar verkiezingsbelofte in te lossen dat ook de laagste inkomens wat duidelijker in hun portemonnee moesten gaan merken dat Nederland een periode van economische groei doormaakt.

Kostwinners
Bij kostwinnersgezinnen mag de heffingskorting, net als de huidige belastingvrije som, aan de meestverdienende partner worden overgedragen. Omdat deze aftrekpost veelal lager is, wordt het minder onaantrekkelijk voor niet-werkende partners om een klein baantje te accepteren, zij het dat men dan wel meteen met de fiscus te maken krijgt. In totaal wordt het fiscale voordeel dat de kostwinner misloopt kleiner.

Om het voor uitkeringsgerechtigden lonender te maken een baan te aanvaarden, komt er een extra heffingskorting voor werkenden. Die komt boven op het al bestaande arbeidskostenforfait, dat wel iets verlaagd wordt. Voor die arbeidstoeslag willen de paarse fractiespecialisten 2 tot 2,5 miljard gulden uittrekken.

De maatregelen in het paarse voorstel worden gefinancierd door het btw-tarief van 17,5 naar 19 procent te verhogen en de ecotaks ongeveer te verdubbelen. Die verdubbeling levert zo'n 3 miljard gulden op en biedt daarmee de middelen om de verlaging van het tarief van de eerste belastingschijf te financieren. Diverse fiscale aftrekposten worden geschrapt of verminderd. Zo verdwijnt onder meer de aftrek van rente op consumptief krediet en worden spaarloonregelingen en de aftrekbaarheid van lijfrentes beperkt. Ook het reiskostenforfait wordt beperkt, zowel voor automobilisten als voor reizigers met het openbaar vervoer. Bovendien zal het in de plannen ook niet meer mogelijk zijn de rente over de hypotheek op een tweede huis af te trekken.

De vermogensbelasting verdwijnt bij de belastingherziening. In plaats daarvan komt een heffing op vermogensrendement. Dat rendement wordt door de fiscus bepaald op 4 procent van het vermogen, waarop vervolgens een tarief van 30 procent wordt losgelaten.