Kroon wil alle hens aan dek
Door R. Pasterkamp
DEN HAAG – Met ingang van morgen mag hij vier sterren op zijn mouw dragen, maar hij heeft ze al laten zien. De nieuwe chef defensiestaf, luitenant-admiraal Luuk Kroon, verzet zich tegen de bezuinigingsplannen op Defensie. Zeker nu 'zijn' marine dreigt te worden getorpedeerd.
De functie van chef defensiestaf is de hoogste militaire post die Nederland in huis heeft. In feite is de man (vrouwen lijken bij de krijgsmacht niet verder te komen dan de rang van kolonel) de militaire baas van het complete leger: landmacht, luchtmacht, marine en marechaussee. Bij elkaar toch de manager van een slordige 75.000 mensen en beheerder van een budget van 13 miljard gulden.
De post is gewild. De benoeming geschiedt door het kabinet op voordracht van de minister van defensie. Het mannetje dat er zit, moet na drie of vier jaar weer weg. In de regel betekent de functie voor de betreffende generaal of admiraal de laatste post voor zijn pensioen. Een aardige afsluiting van de carrière. Vier sterren zijn tenslotte niet voor iedereen weggelegd.
De hoogste militair in rang wordt wel het scharnierpunt tussen de politiek en de krijgsmacht genoemd. Sinds het Srebrenica-debacle coördineert de chef defensiestaf (CDS) ook de vredesoperaties en andere uitzendingen van Nederlandse troepen naar het buitenland. De CDS is verantwoordelijk voor de operationele sturing daarvan.
Pijporgel
Kroon (1942, Ridderkerk) volgt morgen de generaal der mariniers Henk van den Breemen (57) op. De ceremonie vindt plaats in de St.-Laurenskerk in Rotterdam. Op verzoek van Van den Breemen, die vorig jaar oktober in Terdege is neergezet als „de muzikale generaal van de Nederlandse krijgsmacht”. Een dienstreis was voor de marinier pas echt geslaagd wanneer een monumentaal pijporgel werd veroverd. Wat dat betreft kan hij zijn hart ophalen aan het vierklaviers en 85 registers tellende Marcussen-orgel in de Laurens.
Van den Breemen trad in augustus 1994 als CDS aan. Hij volgde voortijdig de landmachtgeneraal Van der Vlis op, die zich niet kon verenigen met de voorgenomen bezuinigingen in het eerste paarse regeerakkoord. Wat dat betreft lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Opnieuw staan bezuinigingen op stapel, vooral bij de marine en een beetje bij de luchtmacht.
Kroon opende bij de commando-overdracht van de marine op 29 mei de aanval op de politiek. De PvdA wil 750 miljoen gulden schrappen door onder andere de onderzeedienst (vier boten) op te heffen, dertien Orion-patrouillevliegtuigen (voor onderzeebootbestrijding) aan de grond te houden en vier van de zestien fregatten uit de vaart te halen. Kroons reactie: „Maritieme operaties zijn nu eenmaal driedimensioneel van karakter. En dat zullen ze –voor sommigen misschien helaas– ook altijd blijven. Een marine die een van die drie dimensies verwaarloost, krijgt een achilleshiel”. De boodschap is duidelijk: alle hens aan dek houden.
Voorzichtig
Nog voor zijn 'bekroning' heeft Kroon dus al kritiek op de politiek. In dubbele zin opmerkelijk. De chef defensiestaf wordt, als belangrijkste adviseur van de minister van defensie, geacht op de achtergrond te opereren en zeker geen politieke uitspraken te doen. Dat wordt de lagere echalons al kwalijk genomen (generaal Couzy!) en dus moet de CDS het goede voorbeeld geven. Verder is het voor de CDS niet gebruikelijk om het op te nemen voor één onderdeel van de krijgsmacht. Bij de luchtmacht hoorden ze dan ook knarsentandend de uitlatingen van de zeebonk aan.
Terwijl Kroon toch te boek staat als uitermate voorzichtig. Zozeer zelfs dat hij volgens een ingewijde van marinevoorlichting in Den Haag „nauwelijks valt te verkopen”. Hij geeft geen interviews, doet zijn werk in stilte en is wars van al te veel ceremonieel vertoon. Misschien was dat wel een reden voor minister Voorhoeve om juist hem voor te dragen en niet de als mannetjesputter bekend staande bevelhebber van de luchtmacht, Ben Droste.
Want eigenlijk was de luchtmacht aan de beurt om de CDS te leveren. De laatste luchtmachter die de hoogste militaire post bekleedde van december 1976 tot oktober 1980 was generaal Rob Wijting. Daarna volgden vier landmachtgeneraals (De Jager, Huyser, Graaff en Van der Vlis) en ten slotte de marinier Van den Breemen.
Droste heeft zijn dadendrang tegen. Niet gunstig in een onrustige tijd voor Defensie. Bovendien heeft de luchtmachtgeneraal in het Haagse geen ongeschonden blazoen. Na de Herculesramp in juli 1996 zette Droste drie verantwoordelijken aan de kant, maar bleef zelf zitten.
Resteert ook nog de baas van de landmacht, luitenant-generaal Maarten Schouten. Die wordt in december 55 jaar en zal volgens zijn woordvoerder medio volgend jaar de dienst verlaten. „De benoeming van Kroon is een kabinetsbeslissing waar wij achter staan”, meldt de woordvoerder. Bronnen zeggen dat Schouten best zin had in de functie en er ook geschikt voor is, maar gezien zijn voorgangers de eer aan een ander krijgsmachtdeel moet laten.
