„Verpleging niet zonder Evangelie”

Dr. Judith A. Shelly spreekt morgen samen met dr. Arlene B. Miller op een congres van het Prof. dr. G. A. Lindeboom Instituut voor medische ethiek, de Christelijke Hogeschool Ede en de Gereformeerde Hogeschool Zwolle. Shelly en Miller zijn toonaangevende Amerikaanse christenverpleegkundigen. Miller is docent verpleegkunde aan het Messiah College in Pennsylvania. Shelly is redacteur van het Journal of Christian Nursing, bestuurslid van het Nursing Christian Fellowship en verpleegkundige van haar kerkelijke gemeente.

Samen schreven zij “Naar een theologie van verpleegkundige zorg”. In dit boek proberen zij grondslag te geven aan hun opvatting dat verpleging zonder Evangelie niet mogelijk is. In Amerika is dat besef geheel naar de achtergrond verdwenen, net als in Nederland. „De religieuze achtergrond is vergeten. In de VS is verpleegkunde een medisch middel geworden”.

Alleen de geest
Dat houdt volgens de twee verband met het materialistische mensbeeld in de moderne maatschappij. Inmiddels wordt ook het holistisch mensbeeld van de postmodernen actueel. Shelly: „Er is een beweging gaande van genezing van alleen het lichaam bij de modernen naar genezing van de geest van de alternatieve geneeswijzen, die boeddhisme, sjamanisme en andere oosterse godsdiensten als basis hebben. Deze concentreren zich zo op genezing van de geest dat ze het lichaam vergeten”.

Deze beweging is volgens hen niet alleen te verklaren als een reactie op de eenzijdige benadering van het lichaam, maar ook vanuit de verpleegkunde zelf, die volgens Miller steeds meer een zaak wordt van papieren invullen en goed management. „De aandacht voor de mens ontbreekt. Ik ken verschillende verpleegkundigen die hun baan hebben opgegeven en ziekenverzorgende zijn geworden omdat ze gewoon voor de mensen willen zorgen”.

Een alternatieve 'geneeswijze' die in Amerika grenzeloos populair is, is “Therapeutical Touch”, in Nederland bekend als “Touch for Health”. „Een demonische beweging”, zegt Shelly. „Zij is gebaseerd op meditatie. Velen van de beoefenaars gaan stemmen horen of worden medium van een geest”. Miller: „De patiënt aanraken is goed. Maar bij Therapeutical Touch raken ze de patiënt niet echt aan. Ze zweven erboven. Een deel van de werking is bovendien psychologisch: de patiënt krijgt een tijdlang positieve aandacht”.

Lichaam als machine
In plaats van de moderne en postmoderne benadering bieden Miller en Shelly het bijbelse model van verpleegkunde. Dat geeft een gematigde houding in discussies over het einde van het leven. „De materialistische levensvisie ziet het lichaam als een machine die zo lang mogelijk moet blijven functioneren. Als we dat niet willen, moet er een mogelijkheid zijn er een eind aan te maken. De bijbelse visie gaat niet uit van het lichaam als machine, maar zal het leven ook niet eindeloos willen rekken”, aldus Miller.

Vanuit deze visie is volgens haar de toenemende roep in Amerika om legalisering van hulp bij zelfdoding en euthanasie te verklaren, precies zoals dat in Nederland het geval is. De seculiere artsen- en verpleegkundigenorganisaties verzetten zich er nog tegen. „Maar we weten niet voor hoelang. Helaas wordt de christelijke stem in Amerika nauwelijks gehoord”.

Hoe willen de dames in Amerika hun visie dan ingang laten vinden? Shelly verwijst naar het werk van de Nursing Christian Fellowship (NCF), een zusje van het ook in Nederland werkende Healthcare Christian Fellowship. De NCF belegt conferenties, waarop de christelijke visie op verpleegkunde wordt uitgedragen, maar ook het werk op de werkvloer door de enkeling is van groot belang. „Zij kunnen met mensen van hun afdeling bijeenkomsten houden, waarop ze aan bijbelstudie doen, bidden en elkaar ondersteunen. De workshops die de NCF op grote, seculiere congressen over identiteit in de zorg geeft, zijn de populairste sessies. En het Journal of Christian Nursing wordt door vele niet-christenen gelezen”.

Kwaliteit en uitstraling
Miller wijst op het belang van kwaliteit en uitstraling. „Zelf geef ik les aan een christelijke hogeschool voor verpleegkunde. Ik hoor van zorginstellingen dat ze liever onze studenten hebben dan die van de grote, seculiere verpleegkundigenopleiding. Onze studenten zijn beter gemotiveerd, hebben meer aandacht voor de persoon. Dan moet je niet gaan katten op die andere opleiding, maar gewoon meer bieden”.

Shelly is verpleegkundige van haar kerkelijke gemeente. Zo iemand vervult verpleegkundige taken, zoals het controleren van het bloed bij mensen die die zorg door onderverzekering niet kunnen betalen. Zo vult de christelijke gemeente gaten op die het Amerikaanse zorgsysteem in toenemende mate laat vallen. „Dit systeem wordt steeds belangrijker. De bevolking wordt ouder, de mensen worden steeds vroeger ontslagen uit het ziekenhuis. Kerken hebben zo de gelegenheid te tonen wat christelijke hulp daadwerkelijk inhoudt”.