Bewijs ontucht met
gehandicapte moeilijk

De man werd beschuldigd van ontucht met twee zwakzinnige patiënten, van seksuele intimidatie van een collega en van mishandeling van een zwakzinnige dove en blinde bewoner. J. werd gisteren in hoger beroep veroordeeld tot twaalf maanden celstraf, waarvan ruim acht maanden voorwaardelijk. De aanklager had 3,5 jaar cel geëist tegen de hulpverlener.

Eerder had de rechtbank in Roermond J. vier maanden voorwaardelijk opgelegd wegens mishandeling en hem vrijgesproken van ontucht. Zowel het openbaar ministerie als J. zelf was in beroep gegaan. Het hof acht nu naast de mishandeling ook ontucht met één zwakzinnige patiënt bewezen. Twee andere gevallen van ontucht werden niet bewezen geacht.

Van het Kruis is directeur van de instellingen Maria Roepaan in Ottersum en de St.-Augustinusstichting van Saamvliet in Gennep. Hij is vooral boos over het feit dat de opgelegde straf voor seksueel misbruik van een verstandelijk gehandicapte lager is dan voor hetzelfde misdrijf met een niet-gehandicapte.

Onvoldoende toegesneden
Dat twee gevallen van ontucht waarvan J. werd verdacht niet bewezen werden, toont volgens Van der Kruis aan dat de huidige wettige bewijsmiddelen in ontuchtzaken onvoldoende zijn toegesneden op de problematiek van verstandelijk gehandicapten.

Zo bestaat er een schemergebied tussen eerste vage vermoedens en het moment van aangifte bij de politie. Een eerste oriënterend onderzoek van de instelling zelf kan een justitieel onderzoek doorkruisen. Anderzijds betekent het direct inschakelen van Justitie het einde van de loopbaan van een hulpverlener.

De directie van Saamvliet vindt dan ook dat er landelijk externe deskundigen moeten worden aangewezen die een eerste onderzoek binnen de zorginstelling kunnen uitvoeren. Daarnaast zou de huidige verjaringstermijn van twaalf jaar moeten worden opgerekt. „Door de afhankelijkheidsrelatie tussen hulpverlener en verstandelijk gehandicapte zwijgen bewoners vaak jarenlang”, zo stelt de directie.

De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) heeft voor zorginstellingen het “Modelbeleidsplan Seksualiteitbeleid” en de handleiding “Intimiteit met beleid” uitgegeven. Ook Saamvliet zelf heeft zijn beleid inmiddels aangepast.

Vrijwilligheid
Van der Kruis was wel tevreden met de motivering van het hof dat seksuele handelingen van een hulpverlener met een verstandelijk gehandicapte ontucht oplevert. De rechtbank in Roermond stelde eerder nog dat bij het seksueel misbruik sprake was van een zekere vrijwilligheid bij de verstandelijk gehandicapte.

De delicten vonden plaats in 1996 in de instellingen Maria Roepaan in Ottersum en de St.-Augustinusstichting (Saamvliet) in Gennep. De verdachte zou een patiënte hebben geknuffeld en gestreeld toen zij naakt was en een zwakzinnige dove en blinde bewoner hebben mishandeld. Verder zou hij een vrouwelijke collega intiem hebben lastiggevallen. J. ontkent alles. De verdachte werd ontslagen nadat een 15-jarige bewoner van de St.-Augustinusstichting had verteld over de „seksuele hulp” die de man hem had verleend. J. vond dat hij niets strafbaars deed door de jongen te leren zichzelf te bevredigen.

De aanklager had voor de slachtoffers ook in totaal bijna 17.000 gulden schadevergoeding en smartengeld geëist. Maar het hof vindt dat de slachtoffers daarvoor een aparte procedure moeten starten.