Er wordt gelet op de rode baret

De leiding van de Koninklijke Landmacht wil niet zo ver gaan als de Engelsen. Die laten gewoon hun “high risk soldiers” thuis, aldus luitenant-kolonel Mike Relph gisteren vrijmoedig tegenover de Nederlandse pers in Catterick in Noord-Engeland. Maar de Engelsen hebben op het zonnige eiland in de Middellandse Zee dan ook een drankorgel-imago van jewelste.

Relph is commandant van de “Highland Gunners” die in juni aan de slag gaan op Cyprus als onderdeel van de vredesmacht van de Verenigde Naties (VN). Honderd Nederlandse militairen van de Luchtmobiele Brigade doen mee, onder commando van de Brit. De 400 soldaten moeten toezien op de naleving van het wapenstilstandsverdrag uit 1974 en bijdragen aan handhaving van de demarcatielijn, de zogenaamde groene lijn tussen het Griekse deel van Cyprus en het door Turkije bezette deel.

De bufferzone ligt dwars over het vakantie-eiland en is 180 kilometer lang. De Nederlanders doen hun werk in een stuk van 40 kilometer rond de hoofdstad Nicosia. Patrouilleren per jeep, lopend of op de fiets. Op de fiets? „Tja, die hebben we ook”, zegt majoor Jos Reijnhout droog. Het dienstrijwiel in ere hersteld.

Leveranciers
Sinds de Britten in 1960 Cyprus verlieten is het (politiek) onrustig op het eiland. In 1974 bezetten Turkse troepen het zuidelijk deel van Cyprus. Vanaf dat moment werkt de VN aan de stabilisering. Iedere zes maanden wordt het dik twintig jaar oude mandaat verlengd. Momenteel bestaat de vredesmacht uit ongeveer 1500 mensen. Naast de Brits-Nederlandse combinatie zijn de grootste leveranciers Argentinië (ook 400) en Oostenrijk (300).

Belangrijkste taak van de soldaten is de gezworen vijanden uit elkaar te houden: de Grieks-Cyprioten aan de zuidzijde van de scheidslijn en de tot de tanden bewapende Turks-Cyprioten aan de noordzijde. Op een bevolking van 660.000 mensen zitten op Cyprus een slordige 40.000 militairen.

Hoe gek het ook klinkt, wapengekletter is voor de VN'ers taboe. Rust en kalmte, luiden de orders. Overleg, overleg en nog eens overleg met de kemphanen aan beide zijden van de streep, ook al halen die het bloed onder je nagels vandaan. „Het enige wapen is je mond en je overredingskracht”, zegt compagniescommandant kapitein Harm van der Have. „Eigenlijk is het geen baan voor een militair, maar de enigen die het werk kunnen doen zijn militairen”. Voor alle zekerheid hebben de rode baretten toch het standaardwapen, de Diemaco, bij zich.

Wat die lijdelijkheid straks bij 45 graden in de schaduw betekent, was gistermiddag op de liefelijke heuveltoppen van Yorkshire te zien. In het oefendorpje Winnie Hill, vlak bij Catterick, worden vanuit een 'Turkse' observatiepost enkele oliedrums geplaatst binnen de bufferzone. VN-militairen stapten eropaf maar de Turken doen of hun neus bloedt. Als een Turk zijn wapen richt, trekken de militairen zich terug en roepen hun meerdere op. Na veel heen-en-weergepraat tussen deze meerdere en de officier van de Turken mogen tien ongewapende VN-militairen ten slotte de vaten verwijderen.

Geen fout
De rode baretten zijn zich terdege bewust van de zwaarte van deze missie. Niet zozeer in optreden als wel tussen de oren. Over de gecamoufleerde schouders kijkt heel Nederland mee. Na de zwarte bladzijde Srebrenica –hoewel het hun schuld niet was– kan de club zich geen fout meer veroorloven. „De misstap van één militair heeft consequenties voor het hele Nederlandse leger”, zegt Van der Have. „We zullen laten zien wat we als militair waard zijn”.

Voor de Luchtmobiele Brigade is het erop of eronder. Na Bosnië 1995 kwam het paradepaardje van de landmacht niet aan de bak. In december 1996 stond de A-compagnie van Van der Have klaar voor uitzending naar Zaïre. „We hadden alle dertien inentingen gehad”. De missie werd op het laatste moment afgeblazen.

Wat niet in beeld is, kalft af. De werving van nieuwe baretten stokt, Wallage van de PvdA riep op om de brigade af te schaffen. Terwijl zij net was opgericht. De luchtmobielers sprongen geen gat in de lucht maar zijn wel blij met de nieuwe opdracht. Van der Have: „Niets is leuker dan als eerste eruit te gaan”. De bijdrage geldt voor drie jaar, waarvan de Luchtmobiele Brigade de helft voor haar rekening neemt.

Bezuinigen
De nieuwe vredestaak komt de Koninklijke Landmacht ook niet slecht uit. Vrijwel zeker zal een nieuw kabinet bezuinigen op Defensie. Dat wordt lastiger naarmate het Nederlandse leger op verschillende fronten in de wereld actief is. De drie jaar op Cyprus kost volgens het ministerie van defensie 26 miljoen gulden. Dat is relatief weinig, omdat de Luchtmobiele Brigade geen zware wapens en eigen vervoer hoeft mee te nemen.

Volgens minister Voorhoeve van defensie zijn de veiligheidsrisico's voor de Nederlandse militairen „beperkt en verantwoord”. De komende maanden kan de spanning in het mediterrane kruitvat echter stijgen. De Europese Unie bespreekt namelijk de toetreding van Cyprus, waartegen Turkije en de Turks-Cyprioten bezwaar maken. De Cypriotische regering wil bovendien Russische S-300-afweerraketten op het eiland plaatsen. De Britse commandant Relph houdt rekening met spanningen langs de lijn.