Verplegers levenslang uit de zorg

Ook zijn zwager John H. (38) hoeft niet opnieuw naar de gevangenis. Met een veroordeling van acht jaar op zak stelde het Haagse gerechtshof hem in januari –tijdens de behandeling van het hoger beroep– al op vrije voeten. Ingewijden zagen dat als een aanwijzing dat „de zaak eraan zou gaan”.

Ze kregen gisteren gelijk. Beide heren werden wegens het bestelen van bejaarden veroordeeld tot de periode die ze in voorarrest doorbrachten. Nu zijn ze vrij man. Op weg naar een miljoenenerfenis en levenslang uit de zorg.

De ex-verplegers schrijven zo'n beetje geschiedenis. En dat terwijl er over hun handelen al een boek is verschenen. De een had levenslang, de ander acht jaar. Classificeerde de rechtbank hun injecties met morfine bij stokoude bejaarden nog als „moord”, gisteren wijzigde een hoger college dat in „verantwoord medisch handelen”.

De samenleving is met stomheid geslagen hoe twee rechtscolleges tot zulke drastisch uiteenlopende conclusies kunnen komen. „Het geeft te denken hoe twee rechtsinstanties zo verschillend kunnen oordelen”, aldus de advocaat van Du M., mr. B. van Eijck.

Huishoudster
De affaire voor John en André begon in het voorjaar van 1996 toen de politie hen arresteerde op verdenking van moord op een bewoner van de Haagse serviceflat Waalsdorp, de schatrijke 94-jarige weduwe Anna Sloos-Fischer. Vlak voor haar dood trouwde John nog snel met haar en streek zo een erfenis van 3,6 miljoen gulden op. Justitie kwam de zaak op het spoor omdat een vroegere huishoudster van de weduwe op een bordje in het crematorium las dat haar ex-werkgeefster een andere naam had.

De officieren van justitie hielden vorig jaar tijdens de rechtszaak H. en Du M. verantwoordelijk voor de dood van de weduwe. Ze zouden haar vocht en voeding hebben onthouden en te veel slaappillen hebben toegediend. John pareerde onmiddellijk. „Ze was gek op mij”. Hij was de enige erfgenaam omdat Sloos-Fischer dacht „dat minister Pronk het geld anders zou gaan uitdelen”. Waarom hij haar dan na het huwelijk nauwelijks meer bezocht en waarom hij niet bij de crematie was van zijn vrouw; daar kon John geen antwoord op geven.

De rechter raakte overtuigd van Johns schuld en veroordeelde hem begin april vorig jaar tot acht jaar cel. André du M. kreeg levenslang –een straf die in Nederland zeer zelden meer wordt gevonnist– omdat hij ook nog zes andere bejaarde vrouwen zou hebben vermoord. „Hij beschikte als heer en meester over het leven van ouderen”, aldus de rechtbank.

Nood hoog
Trouw-journaliste Gonny ten Haaft schreef een boek (”Als heer en meester”, Meulenhoff, 1997) over de Haagse verplegersmoorden en drong zo'n beetje als enige door tot de veroordeelden. André ontkende de moorden. „Moet ik levenslang vastzitten omdat ik niet op een arts heb gewacht op momenten dat de nood hoog was?”

Tot gisteren moest hij wachten op antwoord. In tegenstelling tot de rechtbank houdt het Haagse gerechtshof Du M. alleen verantwoordelijk voor het doden van zijn ernstig zieke schoonmoeder. Hoewel dit juridisch moord betekent, gelden er verzachtende omstandigheden, zo concludeert het hof. Het feit is bijna verjaard (1980) en er was geen boze opzet. Ook had de schoonvader van Du M. de verpleger onder druk gezet om een einde aan de lijdensweg van zijn vrouw te maken.

Voor deze daad en voor het stelen van persoonlijke bezittingen van patiënten en het verzamelen van een eigen voorraad morfine veroordeelde het hof hem tot 24 maanden cel, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Omdat de ex-verpleger al twintig maanden vastzat, kwam hij meteen vrij.

Voor het opzettelijk doden van de andere vijf bejaarde dames ontbreekt het wettig en overtuigend bewijs, aldus het arrest. Het hof constateert dat beide verdachten in de zaak van de bejaarde miljonaire Sloos-Fischer niet in strijd hebben gehandeld met de door de huisarts voorgeschreven dosering slaaptabletten. Ook ziet het rechtscollege geen verband tussen de toediening van deze tabletten en de dood van de al in terminale fase verkerende vrouw.

Onvoldoende
Het hof baseert het arrest op meningen van medisch deskundigen die in hoger beroep voor het eerst werden gehoord. Zo toonden twee apothekers aan dat er geen relatie te leggen was tussen de gebruikte dosis morfine en de serie overlijdensgevallen. Tien milligram morfine –de toegediende hoeveelheid– was „onvoldoende voor euthanasie”. Volgens het hof deed Du M. gewoon wat de huisarts had voorgeschreven. Niet bewezen kan worden of de injecties met morfine dodelijk waren.

Beide ex-verplegers maken zich op om de miljoenen van de weduwe Sloos-Fischer te gaan verdelen. In mei begint een civiele zaak waarin familieleden van de rijke weduwe willen voorkomen dat H. de erfenis van 3,6 miljoen incasseert.

Of dat gaat lukken, is zeer de vraag. Voor de wet is H. weer „waardig om te erven”. De Hagenaar liet er geen gras over groeien en meldde gisteren dat hij de miljoenen met plezier tegemoetziet. Hij wil er een broodjeszaak van beginnen en in ieder geval de alimentatie van zijn ex-vrouw Leon van betalen. En de helft gaat naar zijn zwager, heeft John altijd gezegd.

Balpenzaak
Het gerechtshof in Den Haag zorgt met het arrest in de Haagse verplegersmoorden opnieuw voor een juridische verrassing. De dames en heren in toga spraken in april 1996 de 26-jarige Leidenaar R. J. T. vrij van moord met een kruisboog en een balpen op zijn moeder. De zoon was door de rechtbank in deze balpenzaak tot twaalf jaar cel veroordeeld.

Dan het proces tegen de familie Van der Valk. Vier leden van de horecafamilie kregen wegens fraude in december 1995 van de Haagse rechtbank ieder 30 maanden cel waarvan tien voorwaardelijk en een half miljoen gulden boete. Het hof liet van dat vonnis in hoger beroep (juni 1996) geen spaan heel. Nestor Arie van der Valk kreeg zes maanden voorwaardelijk, de jonge Van der Valken 'slechts' 240 uur taakstraf. De Toekan-familie bouwde een klein feestje.

Opmerkelijk is dat zowel de familie Van der Valk als de twee Haagse verplegers bij de rechtbank president mr. L. Verheij troffen. Hij staat bekend als een ouderwetse, kundige en harde magistraat. Beide zaken werden in hoger beroep behandeld door procureur-generaal mr. L. Nuis. Beide keren zag hij zijn forse eisen in rook opgaan. Na het arrest-Van der Valk zei Nuis in “Opportuun”, het huisorgaan van het openbaar ministerie: „De verdachten hebben niet gekregen waar ze recht op hadden. Het hof heeft onvoldoende gewicht toegekend aan de ernst van de feiten”.

De geschiedenis herhaalt zich.