De PvdA is er klaar voor

Geëmotioneerd nam partijleider Kok zaterdagmiddag het applaus en de bloemen van zijn achterban in ontvangst. „Als je zoveel blijk van waardering krijgt, gaat er heel wat door je heen”, klonk het gesmoord. „Vooral omdat het wel eens anders is geweest”.

Kok doelde met die laatste woorden op de wao-crisis die zijn partij aan de rand van de afgrond bracht. En hij dacht ongetwijfeld terug aan het congres van vier jaar geleden, toen zijn politieke bestaan voorbij leek. Nu stond hij daar als de sociaal-democratische premier van een succesvol kabinet. Industriëlen zien liever hem aan het roer dan zijn liberale tegenvoeter Bolkestein. De 'premier-bonus' zal de PvdA straks in mei geen windeieren leggen.

Het PvdA-congres stelde zich niet alleen als één man achter Kok op. Ook de lijst met de andere kandidaten bleef verder ongewijzigd. Pogingen om oud-vice-fractievoorzitter Leijnse op een verkiesbare plaats te krijgen, leden schipbreuk. De aanval die het onstuimige driemanschap Van der Ploeg, Duivesteijn en Oudkerk op PvdA-fractievoorzitter Wallage had geopend, werd gesust en in de kiem gesmoord. Ze hadden wel gezegd dat Wallage de afgelopen vier jaar te zeer de paladijn van Kok en diens kabinet is geweest en dat de fractie zich de komende vier jaar duidelijker moet gaan profileren, liefst onder een andere voorzitter, maar zo scherp hadden ze dat nu ook weer niet bedoeld, kwam Van der Ploeg vertellen. Kok stelde zich nadrukkelijk achter Wallage op en die zei dat hij het niet zo erg vond en dat het alleen „een beetje pijn” had gedaan. De rijen werden weer gesloten.

„Roder en groener”
De kandidatenlijst bleef dan wel ongewijzigd maar verder maakte het partijcongres toch een forse ruk naar links. De partij was zaterdagavond „roder en groener” dan een dag eerder, stelde voorzitter Karin Adelmund vast. De uitkeringen moeten volgens het congres fors omhoog als de economische groei boven de 2 procent blijft. Het percentage van het bruto binnenlands produkt dat aan ontwikkelingssamenwerking wordt uitgegeven, moet van de PvdA'ers omhoog van 0,8 naar 1 procent. De congresgangers eisten bovendien 9 miljard voor natuurontwikkeling en verboden gasboringen in de Waddenzee. En zij willen dat het kabinet strikt vasthoudt aan de grens van 44 miljoen passagiers per jaar op Schiphol.

Dat zijn allemaal nog besluiten met een hoog symbolisch gehalte. Ook de achterban voelt zich aardig thuis in het politieke midden en spreidde vooral redelijkheid en gematigdheid ten toon. Verontrustender voor de PvdA als serieuze coalitiepartner en toekomstige regeringspartij was de uitspraak dat de aftrek van hypotheekrente boven een bepaald bedrag moet worden „afgetopt” ten gunste van huur- en koopsubsidies voor de laagste inkomens. Heeft VVD-prominent Wiegel niet altijd gezegd dat je om populair te blijven niet aan de aow en niet aan de hypotheekrenteaftrek moet komen? De financiële woordvoerders van D66, VVD en CDA –Ybema, Hoogervorst en Terpstra– waren zaterdag dan ook rap met hun oordeel: de PvdA was verwarrend en ongeloofwaardig.

Een onaangenaam verraste Kok was er dan ook als de kippen bij om de wens van het congres weg te wuiven. Want hij wil premier van alle Nederlanders zijn en blijven en rekende voor dat het verlangen van het congres ook mensen met een modaal inkomen zou kunnen gaan treffen.

„Ik vind het sympathiek”, zei Kok, „dat het congres geld wil vrijmaken om de laagstbetaalden van een betaalbare woning te voorzien. Het vergelijken van de positie van kopers en huurders blijft de komende tijd ook mijn prioriteit houden. Maar als ten koste van de hypotheekrenteaftrek heel veel geld wordt vrijgemaakt voor huursubsidies, komt de rekening erg dicht bij de modaal verdienende huiseigenaar. Ik vind dat ook zijn belang bij ons veilig moet zijn”. Het congres incasseerde zijn nederlaag klappend.

Coalitie
Zo waren zaterdagavond niet alleen de rijen intern weer gesloten, maar kon Kok ook een tweede huisbrandje tijdig blussen, zodat voor de PvdA als coalitiepartner alle mogelijkheden openblijven. Maar Kok en de zijnen kregen wel een duidelijke boodschap mee. Terwijl de partijtop –fractievoorzitter Wallage voorop– in eerste instantie op een voortzetting van het huidige paarse kabinet inzet, wil de achterban dat de PvdA in de komende kabinetsperiode een duidelijker sociaal profiel zal laten zien. En diezelfde achterban, zo wees een enquête vrijdagavond uit, is van mening dat samenwerking met het CDA dan eerder voor de hand ligt dan met VVD en D66.

Die boodschap was misschien niet het enige dompertje op alle feestvreugde over Kok en de interne eenheid. Een opiniepeiling van het bureau InterView in opdracht van NOVA en het ANP wees ineens uit dat de VVD toch weer de grootste partij is. Met tien zetels winst zouden de liberalen op 41 uitkomen, terwijl de PvdA op het huidige aantal van 37 zou blijven steken en de D66 van 24 naar 12 zetels gehalveerd zou worden. Het CDA zou op 33 zetels uitkomen. Zo blijft alles tot het laatste moment onzeker. Maar er is bij de PvdA toch wel weer zoveel vertrouwen dat het zingen van de “Internationale” zaterdagmiddag in ere is hersteld.

Zie ook: De Boer: Milieu voorrang boven zorg en onderwijs

Kok spreekt congres toe