„Gelekt rapport kent twee versies”

Zichtbaar geëmotioneerd en verbitterd nam hij gisteren afscheid. Met de nodige symboliek: de verzamelde vaderlandse pers moest een kwartier wachten op zijn verklaring. Omdat de lift in het hoofdbureau vastzat...

De Groningse korpschef van de regiopolitie, Jan Jacob Veenstra (55), had volgens eigen zeggen geen andere keus. Het gelekte rapport deed hem de das om. „Je kunt het politiekorps hier niet maanden achtereen negatief in de schijnwerpers laten staan”.

Qua achtergrond en opvattingen was Veenstra een vreemde eend in de bijt van de Nederlandse korpschefs. De in Ulrum geboren en nu in Zuidhorn woonachtige Groninger behoort tot de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt).

Op tamelijk onopvallende wijze verliep de politiecarrière van Veenstra, die achtereenvolgens was gestationeerd in Alkmaar, Bilthoven, Groningen, Middelburg en opnieuw Groningen. Daar stond hij sinds april 1995, na een reorganisatieperiode, aan het hoofd van het 1350 politiemensen tellend korps.

De slechte verhoudingen binnen het driehoeksoverleg van burgemeester, hoofdofficier van justitie en korpschef brachten hem uiteindelijk ten val. De als aardig maar wat besluiteloos omschreven hoofdcommissaris stond volgens insiders steeds in de schaduw van de joviale PvdA-burgemeester en de –opmerkelijk genoeg– eveneens gereformeerd vrijgemaakte hoofdofficier van justitie A. Daverschot. Toch nemen zijn werknemers het voor Veenstra op. Gisteren hing de vlag aan het bureau halfstok en werd er luid geapplaudisseerd toen hij langskwam. Ook de ondernemingsraad sprak duidelijke taal.

Veenstra geeft tijdens een vraaggesprek in zijn werkkamer toe dat hij vooral met Daverschot slecht overweg kon, maar meent dat de godsdienstige verschillen en overeenkomsten daarbij geen rol speelden. „We toonden wat dat betreft respect voor elkaar”.

Slotstuk
De rellen in de Oosterparkwijk op de avond van 30 december vormden voor hem het slotstuk van een besloten drama. De korpschef lag op bed in zijn woning in het landelijke Zuidhorn toen een grote groep vernielzuchtige jonge Groningers een deel van de wijk op z'n kop zette. Veenstra werd niet opgebeld. Burgemeester H. Ouwerkerk werd wel geïnformeerd, maar dook vervolgens op grond van de summiere boodschap onder de wol.

Nadat bleek dat bewoners urenlang op hulp hadden moeten wachten, dat de Mobiele Eenheid op geen enkele wijze paraat was en dat het vertrouwen in de politie grondig geschaad was, zwol de kritiek aan.

Op dat moment werden de conclusies van het rapport over de kwestie-Lancee bekend. Lancee werd indertijd als chef van de politie op Schiermonnikoog met veel vertoon van macht opgepakt wegens vermeende incest met zijn dochter. Via Radio Noord lekte de kritiek op de korpschef, de beheerder (burgemeester) en Justitie de ether in. De versie die naar buiten kwam, loog er niet om en maakte gewag van drie beleidsbepalers die niet met elkaar door één deur konden.

Het voortijdig bekend worden van het rapport ten tijde van de kritiek op de aanpak van de Oosterparkwijkrellen heeft Veenstra verbitterd. Volgens hem verdraagt deze aanpak zich niet met de integriteit van de Nederlandse politie. Hij wil niet reageren op de inhoud van het rapport, waarin opvallend genoeg vooral Justitie (lees Daverschot) er tamelijk mild vanaf komt. Terwijl toch bekend is dat Justitie fout op fout stapelde in de kwestie-Lancee. „Het is niet aan mij om daarover uitspraken te doen”, aldus Veenstra, die slechts kwijt wil over de inhoud „gemengde gevoelens te koesteren”.

Hij kan zich vinden in het aangekondigde onderzoek van de rijksrecherche naar het lekken van het rapport, maar is niet echt blij. „De onderste steen moet boven komen om het vertrouwen van de burger terug te winnen. Dit is een eerste aanzet. We hebben de concept-eindversie besproken en die zou in de loop van februari worden aangeboden aan de procureurs-generaal. Wat nu naar buiten is gekomen, herken ik niet”.

Extra pijnlijk
Voor de ex-politiechef is het uitlekken extra pijnlijk omdat er gesprekken gaande waren met de burgemeester over een eervol terugtreden. Daarbij speelde Veenstra's gezondheid ook een rol. Drie jaar geleden maakte hij tijdens de nieuwjaarsreceptie bekend aan de ziekte van Parkinson te lijden. „Voorop stond dat ik mijn taken naar behoren kon vervullen”.

De problemen tussen de vertegenwoordigers van het bevoegd gezag in Groningen dateren niet van vandaag of gisteren. Uit een vorig jaar gepresenteerd onderzoeksrapport van KPMG en de Erasmus Universiteit Rotterdam is harde kritiek geuit op de gerechtelijke diensten. Justitie wordt „kritiekvijandig” genoemd en medewerkers van het parket zouden hun mond dichthouden uit vrees voor hun carrière.

Veenstra blijft op de loonlijst van het Groningse regiokorps staan. „Op het gebied van advies en projectmatig werk kan ik me verdienstelijk maken voor de politie. Niet alleen in Groningen, maar ook landelijk”. Voorlopig geeft hij er even de brui aan. Met vrouw en kinderen vertrekt hij deze week naar een wintersportoord.

Roet
Duidelijk is dat het drama rond de Groningse politie nog niet ten einde is. Naast Veenstra speelden de hoofdofficier van justitie en de burgemeester een hoofdrol. Verschillende politici en andere woordvoerders hebben dat de afgelopen dagen inmiddels benadrukt. Minister Dijkstal heeft Ouwerkerk gevraagd orde op zaken te stellen. Een nader onderzoek naar de rol van Justitie en de korpsbeheerder kan daarbij echter behoorlijk roet in het eten gooien.

Voor hoofdofficier Daverschot is bovendien van betekenis dat hij in de kwestie-Lancee informatie achterhield voor minister Sorgdrager. Burgemeester H. Ouwerkerk krijgt het de komende weken evenmin gemakkelijk. Volgende week mag hij luisteren naar de grieven van de bewoners van de Oosterparkwijk. Ongetwijfeld wacht hem een roerige hoorzitting.

De politieke afrekening in de gemeenteraad volgt de week daarop. Vaststaat dat de carrière van de burgemeester een deuk heeft opgelopen. In de stad Groningen heeft hij in korte tijd veel krediet verspeeld.