Scholen creatief in actie tegen kolder

Op de Gomarusscholengemeenschap in Gorinchem is de kolderdag een jaar of negen geleden afgeschaft. „We hebben het omgebogen naar een afscheidsdag”, zegt rector G. M. den Haan. „Voorheen werd op de laatste schooldag gewoon lesgegeven. Dat leidde tot allerlei onverwachte situaties: leerlingen kwamen verkleed op school of alle hekken waren gebarricadeerd. Omdat de groep zo groot is, heb je daar dan even geen greep meer op.

Daar wilden we van af. We hebben met de leerlingen afgesproken een positieve invulling aan deze dag te geven. Een commissie uit de leerlingen stelt, in overleg met de schoolleiding, het programma samen en zoekt sponsors. We beginnen de dag met een ontbijt waaraan alle examenkandidaten en personeelsleden deelnemen. Verder wordt een markt gehouden, waarvan de opbrengst naar een goed doel gaat, dit jaar naar de gehandicaptenzorg.”

De dag wordt verder gevuld met presentaties in de aula en sportieve activiteiten, zoals een badminton- en een zaalvoetbaltoernooi en buiten op het plein een spuitbalspel. Vorig jaar werd een survival gehouden. „Door sloten; door bomen. Het terrein rond de school was toen nog vrij ruw.” Ook de jongere leerlingen profiteren van de dag, onder meer doordat de school een frietkraam laat aanrukken.

„Over een kolderdag hoor ik nooit meer”, zegt Den Haan. „De eerste jaren na de afschaffing kwamen we uit voorzorg nog wel heel vroeg op school. Er is echter nooit misbruik van gemaakt. We sluiten de schooltijd nu op een veel positievere wijze af.”

Passende plaats
Ook het Driestarcollege in Gouda probeert „de zenuwen en emoties een passende plaats te geven”, zegt rector dr. G. van der Hoek. „Je zoekt daarvoor een waardige én aardige manier. Dat is ieder jaar weer een worsteling. Vroeger probeerden we het met verbod op verbod, maar dat werkte niet.”

Kort na Kerst gaan directieleden naar de examenklassen. Uit elke klas laten ze twee leerlingen zitting nemen in een commissie, die een thema voor de laatste lesdag zoekt. „Dit jaar was dat de Middeleeuwen. De leerlingen verschijnen in middeleeuwse kledij op school. Om een uur of zeven komen ze al wat ochtendgymnastiek doen. Daarna worden nog wat lessen gegeven en na de pauze begint het programma: creatieve dingen, sportieve dingen, dit jaar ook een middeleeuwse rechtszitting. Er is ook wel eens een boerderij-ontbijt geweest, waarbij de aula vol strobalen lag.”

Het woord ”kolderdag” riekt Van der Hoek te veel naar „anarchie. Dat willen we per se niet. We zijn wel alert, want met 600 examenleerlingen kan er van alles gebeuren. We zijn daar heel open in. We komen extra vroeg op school en als we de nacht ervoor op school gaan kijken, zeggen we dat ook. De laatste jaren is er niets meer gebeurd in de sfeer van traptreden weghalen, maar je weet het maar nooit. De stilste kinderen komen op zo'n dag tot dingen die je nooit van hen had verwacht.”

De beuk erin
De Prins Mauritsscholengemeenschap in Middelharnis „koldert niet meer”, aldus rector J. Boot. „We zijn geen reformatorische school, maar wel een alleszins degelijke. We hebben er vijftien jaar geleden tamelijk rigoureus de beuk in gezet, omdat we veel last hadden van de kolderdagen. De school werd ingesmeerd met zeep en er werden soms forse beschadigingen aangericht. Sinds die tijd organiseren we in overleg met de examenkandidaten een dag uit. Meestal kiezen ze voor een speeltuinachtig gebeuren, omdat ze graag nog een keer jong zijn.”

Als populaire attracties noemt Boot de pretparken Bobbejaanland, De Efteling en Six Flags. „Voor leerlingen die daar van hun ouders niet naartoe mogen, hebben we een alternatief: de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog in het Belgische Iperen. Heel indrukwekkend, met loopgraven en een museum.”

Bang voor een ongewenste tweedeling tussen 'progressieven' en 'conservatieven' is Boot niet. „Het behoort bij de cultuur van onze school om met dit soort verschillen rekening te houden. We hebben hier ook de rokken- en de broekenmeisjes. Wij proberen onze leerlingen in al die jaren dat ze hier op school zitten, daar respectvol mee om te leren gaan.”

Gemiddeld 80 procent van de leerlingen kiest volgens de Mauritsrector voor een pretpark, 20 procent voor de excursie naar Iperen. Dit jaar gaan de atheneumkandidaten naar het Omniversum in Den Haag, gecombineerd met museumbezoek en winkelen. Boot: „Dan vind ik het niet nodig een alternatief te bieden.” Traditiegetrouw wordt de dag uit op school afgesloten met een maaltijd. „We zorgen dan voor een gezellige sfeer en er zijn de gebruikelijke verhalen, toneelstukjes en gedichten.”

Het gezamenlijk organiseren van „een fijne afsluiting” staat ook bij het Zeeuwse Calvijncollege hoog in het vaandel, zegt rector A. J. Vogel. „Onze vier locaties hebben daarin elk een eigen cultuur. In Middelburg en Tholen ligt het accent op een afscheidsavond na de diploma-uitreiking. De laatste schooldag in Krabbendijke bestaat uit een excursie, bijvoorbeeld naar Parijs. In Goes zijn er activiteiten op het plein. Er is wel eens een steppenrace geweest of leraren moesten tegen een ingezeepte muur oplopen.”

Vervelende dingen gebeuren er niet meer. „Vroeger, toen het minder goed werd voorbereid, probeerden ze de school 's nachts wel eens binnen te komen. Nu zit er hooguit een ketting om een hek. De conciërge heeft zijn slijptol alvast bij zich, dus dat is gauw opgelost. We zijn natuurlijk wel alert. De leerlingen denken dat de directie op school slaapt. Wij gaan dat niet tegenspreken.”

Vrije krachten
Ook het Johannes Fontanuscollege in Barneveld wacht niet meer lijdelijk af wat de examenkandidaten in hun hoofd halen, maar organiseert een dag uit. Rector B. Ridder: „De leerlingen mogen kiezen uit een recreatief activiteitencentrum of De Efteling. We willen de laatste schooldag niet aan het spel der vrije krachten overlaten. Meestal beginnen kolderdagen op een ludieke manier, maar eindigen ze in vervelende dingen, waar de leerlingen zelf achteraf soms ook spijt van hebben. Dat willen we voorkomen.”

Vorig jaar kozen de leerlingen massaal voor De Efteling. Ridder: „Dat had ik niet verwacht. Ik dacht: Ze zullen het ook wel leuk vinden om actief bezig te zijn.” Hoe de verhouding dit jaar uitpakt, weet hij nog niet. „De keuzebrieven zijn net uitgedeeld.”

Ook al wordt er een dag uit georganiseerd, de leerlingen houden de behoefte op school iets uit te halen, constateert Ridder. „Vorig jaar hadden ze balen geperst veevoer voor de deur gezet. Niet dat ik zoiets erg vind. Er is altijd wel een bevriende boer in de buurt die ze weg wil halen.”

Spelregels
De examenkandidaten van het Van Lodensteincollege in Amersfoort kregen een brief mee met 'spelregels' rond de laatste schooldag. Een greep: de niet-examenklassen moeten hun lessen normaal kunnen volgen, clowneske of circusachtige verkleedpartijen zijn niet toegestaan, evenmin als schmink en spuitbussen om het haar te kleuren. Ten slotte vraagt de directie de ouders of zij erop willen toezien dat hun kinderen die dag „op de normale manier en het normale tijdstip” naar school gaan.

Het beleid is erop gericht dat „een grimmige sfeer wordt voorkomen”, licht conrector D. de Bruin toe. „Daarom hebben we al in een vroeg stadium een commissie samengesteld van mentoren en leerlingen om deze dag voor te bereiden. Het hoofdbestanddeel zijn Oudhollandse spellen en een markt, waarvan de opbrengst is bestemd voor de gehandicaptenzorg in onze kring.”

Verkleedpartijen zijn elk jaar „het heikele punt”, aldus De Bruin. „We zeggen altijd: We hebben het liefst dat je gewoon komt, maar als je toch iets anders wilt, kom dan in ieder geval eerbaar. Dus een jongen als jongen, een meisje als meisje. Dan zie je inderdaad meisjes in klederdracht verschijnen of jongens in een driedelig pak. Ze mogen het eerste lesuur met z'n allen een rondje om de school lopen. Een optocht zonder publiek is niks, daarom laten we alle leerlingen even kijken.” De directie heeft „nauw contact” met de voorbereidingscommissie, maar zit er niet bij. De Bruin: „Je wordt al gauw de ME. Die moet er alleen zijn als het nodig is.”

Bezinning
Het ingrijpen van de directie wás nodig op de locatie Guido de Brès van het Wartburgcollege in Rotterdam. Op de laatste schooldag van de examenkandidaten, vorige week, is „een aantal vervelende incidenten” gepasseerd. Zo lieten leerlingen een begrafenisauto op school komen. Directeur J. Molenaar vindt het „niet in het belang van de school” om in de krant mededelingen over de affaire te doen. „Er is een brief naar de ouders gegaan waarin wij onze zorg hebben verwoord. Wij gaan ons intern bezinnen.”