Kok bewijst staatsmanschap

Premier Kok was zich bewust van de zwaarte van deze klus. Hij heeft die zelf geaccentueerd toen hij zowel aan de Tweede Kamer als aan zijn eigen politieke achterban de ruimte en het vertrouwen vroeg om de 'kwestie-Zorreguieta' tot een goede oplossing te brengen. „Ik ben op mijn taak berekend en zal vanuit mijn verantwoordelijkheid rekening houden met de gevoeligheden in de Nederlandse samenleving met betrekking tot het verleden van vader Zorreguieta.”

En het is zonder twijfel een spannende klus geweest. Kok vroeg radiostilte, maar kreeg die niet. De discussie in de media draaide op volle toeren en progressieve politici formuleerden harde voorwaarden aan hun instemming met een huwelijk. Het CDA betwijfelde openlijk of Kok de regie nog wel in handen had. En de premier zei gisteren zelf dat hij zich de afgelopen tijd een wankelende koorddanser had gevoeld.

Dat is begrijpelijk, wanneer we bedenken dat Willem-Alexander Máxima op 19 januari tijdens een schaatstochtje op de vijver van Huis ten Bosch ten huwelijk heeft gevraagd, terwijl vader Zorreguieta pas op 16 maart tot het inzicht is gekomen (of tot dat inzicht is gedwongen) dat het voor zijn dochter en de Nederlandse monarchie beter was als hij niet bij de huwelijksplechtigheid aanwezig zou zijn. Het heeft er dus tot voor twee weken knap om gespannen.

Pittige discussies
De methode die Kok heeft gekozen en de procedure voor het vervolg zijn zonder meer verstandig. Kok heeft de Amsterdamse hoogleraar Baud gevraagd een onafhankelijk onderzoek te verrichten naar de Argentijnse geschiedenis en de rol van Zorreguieta daarin. Baud concludeerde dat Zorreguieta als (onder)secretaris van Landbouw niet heeft willen zien wat er tijdens het Videla-regime allemaal gebeurde. Van de misdaden tegen de menselijkheid die toen zijn gepleegd kan hij niet onkundig zijn geweest.

Koks partijgenoot Max van der Stoel –minister van Staat, oud-minister van Buitenlandse Zaken en voormalig hoge commissaris voor de mensenrechten van de Verenigde Naties– heeft deze conclusies tot tweemaal toe, in New York en in Sa˜o Paulo, met Zorreguieta besproken.

Gezien het feit dat Zorreguieta pas half maart heeft toegegeven dat hij maar beter niet kon komen en hij ook nu nog altijd volhoudt dat hij van de misdaden niets heeft geweten, zijn dat pittige discussies geweest. Maar ze hebben er uiteindelijk toe geleid dat Zorreguieta heeft ingezien dat zijn aanwezigheid bij de bruiloft de entree van Máxima in de Nederlandse samenleving zwaar zou belasten en afbreuk zou kunnen doen aan het draagvlak van de monarchie in de Nederlandse samenleving. Voor Máxima is de afwezigheid van haar ouders een „offer”, maar tegelijkertijd heeft zij zelf afstand genomen van het Videla-regime en zelfs van de rol van haar eigen vader daarin.

En daarmee is de angel uit het debat volledig weggenomen, want aan de bezwaren tegen het huwelijk –alhoewel die misschien meer door een spraakmakende elite dan door de bevolking als geheel werden gedragen– is geheel tegemoetgekomen. Zelfs binnen de SP voltrekt zich een revolutie, want ook die fractie geeft haar verzet op. En ook het vervolg is goed doordacht. Kamer en kabinet gaan eerst in debat over het rapport-Baud en de verklaringen van Zorreguieta. Als de Kamer daarmee instemt, zal het kabinet vervolgens de goedkeuringswet naar het parlement sturen. Wie zal daar nog tegenstemmen?

Godsdienstige keuze
De kogel is nu door de kerk, maar we weten nog niet door welke kerk. Alleen de SGP maakt nog een voorbehoud, dat wordt ingegeven door het rooms-katholieke geloof van Máxima. Met opluchting is in staatkundig gereformeerde kring kennisgenomen van de verzekering van Willem-Alexander dat het huis van Oranje protestants blijft en dat eventuele kinderen hervormd zullen worden gedoopt.

Máxima zelf zei echter dat ze het „protestantse geloof” wel ijverig bestudeert, maar haar rooms-katholieke geloof nog niet heeft afgezworen. Ze wil op dit punt „geen overhaaste beslissing” nemen. Alleen die zorgvuldigheid moet de SGP al goed doen. Voor CDA en ChristenUnie doet het geloof van onze toekomstige koningin er niet toe, omdat het puur staatsrechtelijk niet van belang is.

Dat verschil bleek al in maart 1998 bij het huwelijk van prins Maurits met Marilène van den Broek, waar de SGP als enige tegenstemde omdat de bruid rooms-katholiek was en bleef. „Met het oog op de constitutionele betekenis van het voorgenomen huwelijk”, zei SGP-senator Holdijk bij die gelegenheid, „kan het ons om politieke en historische redenen geen onverschillige zaak zijn welke godsdienstige keuze de aanstaande echtelieden ieder voor zich op dit moment hebben gemaakt. Het moge duidelijk zijn dat het ons ten zeerste zou verheugen en tot grote dankbaarheid zou stemmen indien de aanstaande echtgenoten alsnog tot een eensgezinde keuze, in de lijn van het voorgeslacht van de troonopvolger, zouden kunnen komen.”