Koks partij praat over de Koningin

De zin vormt de afsluiting van een 62 pagina's tellend essay van onder meer de Tilburgse hoogleraar Witteveen, voorzitter van de commissie die een nieuw beginselprogramma voor de PvdA opstelt, en de directeur van het wetenschappelijk instituut van de PvdA, Kalma. Ze schrijven over de dynamiek van macht en tegenmacht. Aan het slot benadrukken ze het belang van democratie. Dat is in de ogen van de sociaal-democraten „een maatschappelijke orde waarbij door burgers gekozen burgers regeren.” In die visie moeten alle ambten en functies „bij toerbeurt door burgers in opdracht van andere burgers” worden vervuld. Daarna volgt de afsluitende zin over de plaats van het staatshoofd.

Het PvdA-congres, dat morgen in Rotterdam bijeenkomt, zal in de workshop over het nieuwe beginselprogramma daarom ongetwijfeld over de positie van het koningshuis debatteren. Wat het partijbestuur betreft, blijft de discussie vrijblijvend omdat de definitieve beslissing over de plaats van de monarchie valt op het moment dat de partij daadwerkelijk het nieuwe beginselprogramma vaststelt. Dat zal tijdens het congres van 2001 gebeuren.

Motie
De afdeling Eindhoven is het daar niet mee eens en heeft een motie ingediend. Daarin vraagt zij het partijbestuur op zo kort mogelijke termijn een begin te maken met een partijbrede discussie over de modernisering van de Nederlandse constitutionele monarchie. Daarbij moet de positie van het staatshoofd als lid van de regering, de betrokkenheid van de Koningin bij het formaliseren van wetgeving, de positie van de Koningin bij regeringsformaties en het aantal leden van het Koninklijk Huis worden betrokken.

De motie doet geen uitspraak over de richting waarin de discussie zich moet ontwikkelen. De indieners hopen daarom op brede steun voor hun voorstel. Maar ook hier trapt het partijbestuur op de rem. Die ontraadt aanvaarding van de uitspraak en wil de discussie graag in het kader van het beginselprogramma blijven voeren.

Republiek
Partijvoorzitter mevrouw Van Hees zei gisteren tijdens een toelichting op de stukken die op het congres aan de orde komen: „We willen hierover geen aparte besluitvorming op dit moment. Dan wordt de discussie te veel uit haar verband gerukt.”

Tijdens het zogenaamde PvdA-kennisfestival, dat in februari is gehouden, was er ook een debat over de positie van het koningshuis. Een aantal tegenstanders van de monarchie heeft zich verenigd in een werkgroep onder voorzitterschap van oud-commissaris van de Koningin in Noord-Holland De Wit.

In het huidige beginselprogramma van de PvdA staat ook dat Nederland zich moet ontdoen van het koningshuis van Oranje en zich moet omvormen tot een republiek. Binnen de PvdA staan de meningen over dit onderwerp haaks op elkaar.

Naast een groot aantal verstokte republikeinen zijn er ook mensen die erg voor het koningshuis zijn. De belangrijkste onder hen is premier Kok. Die heeft tijdens de discussies die de afgelopen maanden over de monarchie zijn gevoerd, zijn waardering over de manier waarop koningin Beatrix haar taak als lid van de regering uitvoert niet onder stoelen of banken gestoken.

De partij debatteert morgen ook over de multiculturele samenleving, de vergrijzing, de kennissamenleving en over Europa.

Partijbaronnen
Het partijcongres is het hoogste orgaan van de PvdA. De zogenaamde partijbaronnen voeren daar de boventoon. Het is de dag van de vergadertijgers die op plaatselijk en gewestelijk niveau actief zijn. Door hun inbreng staat het congres bekend om zijn lange en intensieve debatten.

Voorzitter Van Hees, die nu ruim een jaar in functie is, heeft de taak op zich genomen om de partij te vernieuwen. Daar is morgen ook het een en ander van merkbaar. Er zijn geen ellenlange discussies met series wijzigingsvoorstellen op resoluties die het partijbestuur heeft voorgesteld. In workshops kunnen de partijleden hun zegje doen en daarna vindt kort plenair de besluitvorming plaats. Dat zal voor sommigen wel even slikken zijn.