Prominente PvdA'ers
zijn voor republiek

Het essay, met de titel ”De dynamiek van macht en tegenmacht”, is geschreven door Eerste-Kamerlid Witteveen, P. Kalma, directeur van het wetenschappelijk bureau van de PvdA, en M. Hajer, hoogleraar politicologie. Zij schrijven onder meer: „Alle andere ambten of functies, zoals dat van volksvertegenwoordiger of bestuurder, worden bij toerbeurt door burgers in opdracht van andere burgers vervuld. Er is geen reden om voor de functie van staatshoofd een uitzondering te maken.” Witteveen, hoogleraar aan de juridische faculteit van de Katholieke Universiteit Brabant, is voorzitter van de commissie die zich buigt over een nieuw beginselprogramma.

PvdA-voorzitster Van Hees zegt dat het essay in het concept van het beginselprogramma zal worden opgenomen. De kwestie ”monarchie of republiek” zal de komende tijd „de nodige aandacht krijgen binnen de PvdA”, voorspelt zij.

Lege huls
PvdA-senator Jurgens heeft zich uitgesproken voor de modernisering van het koningschap. In reactie op de uitlatingen van De Graaf zei hij het „logisch” te vinden dat de toekomstige vorst niet langer als staatshoofd deel moet uitmaken van de Raad van State. „Het is een beetje idiote situatie dat degene die advies moet krijgen, dat ook moet geven, ook al is de praktijk een lege huls.”

De Graaf zelf toonde zich deze weekwisseling „verbijsterd” over de „negatieve” en „hypocriete” manier waarop collega-kamerleden zijn voorstellen hebben beoordeeld. Over het idee de monarchie te moderniseren wordt in de Haagse wandelgangen regelmatig gesproken, „ook door mensen van de partijen die nu geheel tegen verandering zijn.”

De reactie van CDA-fractievoorzitter De Hoop Scheffer dat het voorstel in de papierversnipperaar moest, noemde De Graaf „goedkoop, opportunistisch en populistisch.” Ook is hij het niet eens met „het tevreden achteroverleunen” van de VVD.

Traditie
Volgens De Graaf is republikeins denken niet zinvol en wat hemzelf betreft ook niet aan de orde. Hij heeft grote waardering en respect voor de Koningin. „Het gaat om een eeuwenlange traditie, die de eenheid van het land uitbeeldt en een groot draagvlak in de samenleving heeft. Maar juist als je dus geen republikeins stelsel wilt, met een president, dan moet je nu gaan nadenken over modernisering van het koningschap.”

H. Tjeenk Willink, vice-voorzitter van de Raad van State, keerde zich zeer uitgesproken tegen het voorstel. Hij vindt dat de politiek er wijs aan zou doen van de bevoegdheden van het koningshuis af te blijven. De discussie moet wat hem betreft gaan over de vraag of koningin Beatrix genoeg ruimte krijgt om haar twee belangrijkste functies naar behoren te vervullen. Hij beschouwt de Koningin als de wachter van de democratie en als een symbool van eenheid. „Als je je bewust bent dat de democratie niet automatisch gegarandeerd is, als je je zorgen maakt hoe de boel bij elkaar te houden, dan moet je je twee keer bedenken voordat je aan het koningschap gaat morrelen.”