D66: Beperk macht Koningin

De Graaf wil de formele invloed van de Koningin volledig terugdringen. Hij herinnerde eraan dat Nederland het enige land in Europa is met een koningin die deel uitmaakt van de regering. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat een voorzitter van een regeringsfractie zich publiekelijk kritisch uitlaat over de positie van de Koningin.

Volgens De Graaf is de naderende opvolging van koningin Beatrix, „tussen nu en acht jaar”, een goed moment om te werken aan de modernisering van de Nederlandse monarchie. „Bepaalde aspecten van het koningschap zijn niet meer van deze tijd”, aldus De Graaf.

Formateur
De D66-fractievoorzitter noemde daarbij met name artikel 42 van de Grondwet, waarin staat dat Koning en ministers samen de regering vormen. Op grond van dit artikel is het staatshoofd betrokken bij de wetgeving. Aan die betrokkenheid wil De Graaf een eind maken. Dat geldt ook voor het recht van het staatshoofd om de formateur voor een nieuw kabinet aan te wijzen.

Daarnaast zou de opvolger van koningin Beatrix ook niet langer het voorzitterschap van de Raad van State mogen bekleden. De Raad van State is het hoogste adviesorgaan van het kabinet, waaraan vrijwel elk wetsvoorstel voor indiening bij de Tweede Kamer wordt voorgelegd. Verder vindt De Graaf dat het aantal leden van het Koninklijk Huis voor wie de ministeriële verantwoordelijkheid geldt, sterk moet worden beperkt.

De Graaf zei nu met zijn voorstellen te komen, omdat daarvoor de Grondwet moet worden gewijzigd. Dat is een tijdrovende procedure, omdat zowel de Tweede als de Eerste Kamer daar twee keer (eenmaal voor en eenmaal na verkiezingen) mee akkoord moet gaan.

Onderhuids
De Graaf vindt dat het nu aan premier Kok is de discussie over de modernisering van de monarchie met koningin Beatrix en kroonprins Willem-Alexander aan te gaan.

Over het pleidooi van de D66'er om de formele invloed van de Koningin te beperken zouden steeds meer kamerleden willen discussiëren. Dat blijkt uit een enquête die RTL onder leden van de Tweede Kamer heeft gehouden.

De onderhuidse discussie over de rol en positie van de Koningin begon overigens al zo'n twee jaar geleden, toen kamerleden lekten uit gesprekken die zij met de Koningin hadden gevoerd. Premier Kok zei gisteravond dat hij niet van plan is gehoor te geven aan de oproep van De Graaf. „Ik ben niet van zins ook maar iets te wijzigen in de staatsrechtelijke positie van het staatshoofd.”

Zweedse model
Van de politieke partijen heeft alleen GroenLinks met instemming gereageerd op de voorstellen van De Graaf. Woordvoerster Halsema zei blij te zijn „dat GroenLinks D66 op zulke goede ideeën heeft gebracht.” De Graafs voorstellen komen erop neer dat „we naar het Zweedse model toe moeten, waarin het staatshoofd alleen nog ceremoniële taken heeft, precies zoals wij dat al veel langer voorstaan”, aldus Halsema.

PvdA, VVD en CDA wezen de plannen van D66 gisteravond echter resoluut af. Hoewel er volgens het PvdA-kamerlid Rehwinkel „niets tegen is na te denken over de plaats van de monarchie in de 21e eeuw”, is er bij zijn fractie geen sprake „van ontevredenheid over de manier waarop het staatshoofd het ambt invult.”

Volgens het VVD-kamerlid Te Veldhuis leiden De Graafs voorstellen niet tot een modernisering maar tot „een amputatie” van de monarchie. „De leden van het Koninklijk Huis worden gedegradeerd tot houten klazen, die vervolgens wel in een glazen huis moeten leven”, aldus Te Veldhuis. CDA-fractievoorzitter De Hoop Scheffer vindt dat De Graaf met „zijn aanval op de Vorstin ernstig tekortdoet aan de inzet van de Koningin voor ons land”.