Wapenschild als dienblad voor de soep

Ressen, Zetten-Andelst en Meteren zullen de geschiedenis ingaan als de laatste haarden van verzet tegen de aanleg van de Betuwelijn. Niet dat de bewoners van deze slaperige dorpjes in de achtertuin van Nederland zich opstellen als dwarsliggers tegen de omstreden goederenspoorlijn. Nee, in de dorpen streken een jaar geleden „de jongens en meisjes” van GroenFront! neer. Uit protest tegen de aanleg van de Betuwelijn kraakten ze acht panden langs het toekomstige tracé dat loopt van de Rotterdamse haven via de Betuwe naar Duitsland. De krakers konden rekenen op veel sympathie uit de buurt.

De Nederlandse Spoorwegen, eigenaar van de panden, eisten vorige maand met succes bij de rechter ontruiming van de huizen. De krakers bleven echter zitten en daagden uit. De „Slag om de Betuwe” zou er een worden als nooit tevoren. Door stelsels van ondergrondse gangen, naden en kieren zou de ontruiming dagen, zo niet weken gaan duren.

Het werden er twee, gisteren en vandaag. Dat is met name te danken aan het energiebedrijf NUON. Technici van NUON zochten gistermorgen in de tuin van een gekraakt pand in Ressen urenlang naar de gas- en elektricteitskabels. „'t Zijn oude panden, daar hebben we de tekeningen niet van”, luidde het excuus. Intussen deed de politie niets. Zolang er stroom op staat, wordt er geen stap in het pand gezet, aldus de instructies.

Krakersvrij
Het is harmonie troef tussen de boomgaarden in de Betuwe. Met begrip voor elkaars situatie wijzen krakers de politie op gevaarlijke plekken en overlegt de politie met de krakers over de agenda voor vandaag. Het heeft veel weg van een banaal rollenspel met honderden figuranten. „Goedemorgen, hier spreekt de politie. Onze actie gaat nu beginnen.” Omstanders worden zo veel mogelijk verwijderd. „Onvoorstelbaar wat een mensen en materieel”, zegt een buurman van de krakers. „Wat kost dat niet?” De politie overweegt zelfs om met generatoren de ventilatie in eventuele tunnels te garanderen, maar ziet daar –bij gebrek aan tunnels– toch maar van af.

Natuurlijk hebben ze er een spijbeldag voor over. „Zo veel politie zie je nooit in Zetten”, zegt een leerling die met zijn neus tegen de hekken aan de Wageningsestraat staat. „We hebben op dit moment eigenlijk wiskunde, maar de leraar is hier ook.” Vandaag geen ijsvrij maar krakersvrij.

Op dat moment zakt net een grote gele hijskraan tot zijn assen in de blubber. De collega die het gevaarte er weer uit trekt, rijdt het schuurtje van een van de panden aan barrels. „Daar gaat onze wc”, roepen drie krakers die zich hebben vastgeketend in de kruin van een hoge boom. Via een gekalkte leus op de voordeur wordt de dames en heren van de mobiele eenheid verzocht bij het betreden van de kraakpanden de voeten te vegen. Overbodige mededeling, omdat de ME'ers via het dak komen.

Schillen
In een blauwe politiecontainer verdwijnt de doorsnee collectie van een kleine Gamma: snijbranders, slijptollen, aggregaten, ladders, brandblussers en kniptangen. De kraan takelt de container met de spullen en ME'ers omhoog. Eerst plukken ze twee actievoerders uit een soort kraaiennest op het dak. Daarna begint het schillen van het kraakpand. Dakpan voor dakpan.

De grootscheepse ontruimingsactie is de afgelopen weken door de politie tot in de puntjes voorbereid. Aan werkelijk alles is gedacht: van het blokkeren van de afrit Andelst-Zetten op de A15 tot en met het afhuren van de kantine van ”Nut en Sport” in Meteren, waar journalisten op koffie, soep en broodjes worden onthaald.

Honderden dienders van de regiokorpsen uit Gelderland, Twente en IJsselland trokken bij het krieken van de dag hun blauwe ME-kostuum aan. Zogenaamde Bratra-groepen (brand en traangas) van de politie Amsterdam, Groningen en Utrecht zijn ingehuurd om de actievoerders „veilig te verwijderen.” De mensen van de Bratra („zeg maar de zware jongens van de politie”) zijn speciaal opgeleid om vastgeketende en ingegraven krakers te verwijderen. „Alles is erop gericht dat er geen gewonden vallen”, zegt een politiewoordvoerder. „We bevrijden de actievoerders.”

Autobanden
In Meteren kan de Bratra-groep haar lol op. Urenlang zijn de mannen bezig om zich toegang tot het pand te verschaffen. Van verzet door de actievoerders is geen sprake. Het pand zit echter volgestouwd met honderden pallets, oude fietsen, autobanden en andere rommel. Stukje bij beetje moet dat eruit. Eerst de slijptol in een oud verwarmingselement, dan de kettingzaag in een pallet.

De urenlang neergutsende regen verandert de omgeving in een modderbad. Iedereen zit onder de blubber. Ook de pantalon van de burgemeester van Geldermalsen, de gemeente waar Meteren onder valt, blijft niet schoon. Beleefdheid is de norm. „Pas op meneer, die kuil is nogal diep”, waarschuwt een van de kraaksters de burgervader.

Oudere politiemensen slaan de geweldloze actie „met een zeker heimwee” gade. De kerncentrale Dodewaard, het bos bij Amelisweerd, kraakacties in Amsterdam; dat waren nog eens tijden. „Geen ME'er kwam toen ongeschonden uit de strijd”, zegt een van hen. In de Betuwe hebben de honderden withelmen van de politie veel weg van hangjongeren; staan en niets doen. Af en toe een kommetje snert halen bij de wagen van de Kantinedienst, het wapenschild als dienblad.

Zwarte vlag
Zodra een pand leeg is, kijkt de politie met warmtegevoelige apparatuur of er nog krakers in zitten. Daarna storten de aanwezige slopers zich gretig op de bouwvallen. Halverwege de middag zijn zes van de acht door GroenFront! gekraakte panden met de grond gelijk gemaakt. Er zijn dan al tientallen actievoerders aangehouden.

Aan het einde van de dag dreigt de poldermodel-ontruiming toch nog een grimmig staartje te krijgen. In Ressen laten actievoerders zich niet zomaar wegleiden uit ”De Boze Wolf”. Een politiebulldozer stuift af op de brandende barricade. Vuur laait op in de sloot. Verfbommetjes treffen doel.

Twee krakers houden op het dak van de monumentale boerderij in de straffe wind een zwarte vlag omhoog. Korte tijd later is het voorbij. De laatste actievoerders gaan direct op de polaroidfoto en verdwijnen in een arrestantenbusje. Een van hen gilt nog: „De Betuwelijn, die komt er niet.”