Fraudeur moet flink aan de studie

GAIK heet het nieuwe systeem. Dat staat voor gecontroleerde afgifte en inname van kentekenplaten. Járen was de Rijksdienst voor het wegverkeer (RDW) druk met de voorbereiding ervan. De datum van invoering was oorspronkelijk 1 oktober vorig jaar, maar de kinderziekten waren er toen nog niet uit. Het werd 1 februari 2000 (gisteren) en nóg veranderden er op het laatste moment details. Op het punt van de witte kentekenplaat voor de aanhangers bijvoorbeeld staat het laatste nieuws niet in de consumentenfolder, maar op de RDW-internetsite. Wie die bezoekt kan gelijk zien welk kenteken het laatst is vergeven: voor sommigen een aardige tijdsbesteding, zeker omdat de uitgifte van kentekens bijna van minuut tot minuut is te volgen.

Het geknoei met kentekenplaten is voor tienduizenden landgenoten een hobby: geen houderschapsbelasting te betalen, geen APK-verplichting, geen verzekeringspremie. Ook voor autodieven is de Nederlandse praktijk ideaal. De RDW –sinds de recente verzelfstandiging officieel Centrum voor voertuigtechniek en informatie geheten– kan slechts een slag slaan naar de omvang van de fraude. Naar schatting zijn er tussen de 50.000 en 300.000 valse kentekenplaten in omloop, op een autopark van 6 miljoen.

De gevolgen daarvan zijn erg vervelend: de overheid loopt elk jaar vele miljoenen mis en de eerzame burger van wie het kenteken wordt misbruikt krijgt hoge boetes, vervelende aanmaningen en soms zelfs een rechtszaak aan z'n broek. De afdeling rechtshulp van de ANWB verwerkt jaarlijks ongeveer 500 dossiers met de vervelendste kwesties.

APK
Nieuwe auto's en motoren krijgen vanaf gisteren het nieuwe model kentekenplaat opgeschroefd. Bestaande auto's mogen tijdelijk vrijwillig omwisselen. Het verplichte omruilen begint op 1 juni 2000. Elk voertuig dat vanaf dat moment opkomt voor de APK, moet de nieuwe platen hebben. „De dealer verwijst daarvoor naar de erkende maker”, zegt beleidsmedewerkster Joke de Jongh van de RDW. Op 1 februari 2003 moet de hele operatie klaar zijn. Voor ”aanhangend materieel” –aanhangwagens, caravans en fietsdragers– komt een nieuwe witte kentekenplaat: vanaf 1 februari 2003 verplicht.

Het principe van GAIK is dat er per auto (op kentekenbewijs) voortaan nog maar twee kentekenplaten mogen worden afgegeven en per motor maar één. Dat mag alleen gebeuren door bedrijven die door de RDW zijn erkend en worden gecontroleerd. Het voertuig moet het in principe zijn hele 'leven' doen met die twee exemplaren. Het ongelimiteerde 'bijdrukken' vervalt, want bij verlies of diefstal geldt een aangescherpte procedure om nieuwe platen te krijgen.

De plaat zelf ziet er ook iets anders uit. Links komt het symbool van de Europese Unie, met het landenteken. Daarmee vervalt de (buitenlandse) verplichting tot het voeren van een NL-sticker. De zwarte letters en cijfers op de gele, retroreflecterende achtergrond zijn 9 procent kleiner dan de oude tekens, en iets anders van vorm. De P en R hebben een opening om fraude (inwisselbaarheid) tegen te gaan, de middelste streepjes van E en F verschillen onderling van hoogte, om dezelfde reden.

Duplicaatcode
Elke plaat draagt een unieke registratiecode en een keurmerk van de producent met zijn bedrijfsnummer. Het kenteken heeft een zwarte rand, omdat dat duidelijker foto's oplevert voor bijvoorbeeld de snelheidscamera. Raakt iemand straks een of beide kentekenplaten kwijt door verlies of diefstal, dan wordt een duplicaatcode zichtbaar ingeslagen op de vervangende kentekenplaten. Boven het eerste liggende streepje van het kenteken verschijnt dan een ”2” of volgend nummer, afhankelijk van het aantal keren dat de platen zijn weggeraakt. De duplicaatcode staat ook in het kentekenbewijs.

Voor- en tegenstanders van GAIK zijn het erover eens dat het systeem een goede tussenstap is naar het elektronische kenteken dat er, volgens verkeersminister Netelenbos, in 2005 „zeker” is. Dat gegeven vormt juist voor de ANWB aanleiding voor kritiek. ANWB-hoofddirecteur G. van Woerkom: „Nu krijgt de automobilist twee keer extra kosten. Nu nieuwe platen, over een paar jaar de elektronica. Wij hadden liever in één keer de overstap gemaakt.” RDW-woordvoerder H. van Geenhuizen verwacht een richtprijs van zeven tientjes per setje kentekens voor de consument, maar dat kan per erkende maker wat verschillen.

Voor alle betrokkenen bij GAIK –zoals RDW, V en W, ANWB, RAI, Bovag– breekt een spannende tijd aan. De Jongh: „De creativiteit van de fraudeur zal moeten blijken. GAIK is niet 100 procent waterdicht.” De elektronica moet vanaf 2005 de laatste mazen in het fraudenet dichten.