Syndroom van
„de leugenbaron”
komt zelden voor

De naamgever is de wereldberoemde Duitse landjonker en legerofficier Hieronymus von Münchhausen, die de gewoonte had verhalen over onder meer zijn reizen en zijn belevenissen in Russische krijgsdienst flink aan te dikken. Von Münchhausen (die leefde van 1720 tot 1797) kreeg dan ook als bijnaam „de leugenbaron”.

De toevoeging ”by proxy” wordt vertaald als ”lijkt op”. De psychiatrie verbond de naam van de baron aan het syndroom bij mensen die zo'n sterke behoefte hebben aan aandacht, dat zij een onbedwingbare neiging tot verminking hebben, aldus dr. M. Drost, geneesheer-directeur van het Pieter Baan Centrum (PBC) in Utrecht.

Lijders aan het syndroom zijn er niet op uit zichzelf te (laten) verminken, maar wenden letsel of ziekte voor bij het eigen kind of dat van een ander. Ook brengen ze eigenhandig verwondingen toe of verergeren reeds bestaand letsel, aldus Drost. Op die manier komen zij in het middelpunt van de belangstelling, wat precies hun ziekelijke drijfveer is. Volgens Drost zijn de meeste patiënten met Von Münchhausen by proxy vrouwen. „Een echte verklaring is daar niet voor.” Kinderen zijn vaak het slachtoffer. „Kinderen protesteren nu eenmaal minder.”

Een recent voorbeeld waarbij het Von Münchhausen-syndroom een rol speelde, is een zaak van vorig jaar. In Zwolle legde de rechtbank een 32-jarige TBS met dwangverpleging op, nadat zij bij herhaling haar 5-jarige kind een medicijn tegen epilepsie had toegediend. De vrouw werd betrapt met behulp van camera's in het ziekenhuis waar haar kind werd verpleegd. Het hof in Arnhem sprak de vrouw in hoger beroep vrij, omdat de vrouw zich niet bewust zou zijn geweest van het risico van toediening van het medicijn.