Wrak moet zo snel
mogelijk van de weg

Op de parkeerplaats achter Dorrestijns takelbedrijf konden we wel de oogst van die morgen zien: vier deerlijk gehavende personenauto's. Tijdens de ochtendspits was er een flinke klapper geweest op de A1 bij Hilversum. Een dame in een Volvo 340 was bij het invoegen in een slip geraakt en achterstevoren op de hoofdrijbaan terechtgekomen. Waar een Mazda er frontaal op botste. En vervolgens nog twee andere. Gelukkig waren er geen gewonden, maar de ravage was groot. En natuurlijk ontstond er direct een kilometerslange file.

Die files, daar gaat het om bij incidentmanagement. Tegenwoordig is het zo druk op de wegen dat er maar het kleinste incidentje hoeft te gebeuren of er ontstaan lange, irritante files. Om die files te voorkomen of in ieder geval zo klein mogelijk te houden, moeten incidenten zo goed mogelijk gemanaged worden. Ofwel in gewoon Nederlands: de wrakken moeten zo snel mogelijk van de weg.

Dat betekent dat er zonder dralen een takel- of bergingswagen naar de plek des onheils moet worden gestuurd. Vroeger was het zo dat de politie eerst ging kijken hoe groot de schade was en daarna pas een bergingsbedrijf inschakelde. Soms nam men ook eerst rustig de tijd om alle paperassen in te vullen. Tegenwoordig wordt de berger direct gebeld zodra er een melding van een ongeval binnenkomt. De berger arriveert vrijwel gelijktijdig op de plaats van het ongeval als de politie en volgens Dorrestijn soms zelfs eerder.

Besparing
„De tijdwinst die deze werkwijze oplevert, is gemiddeld een kwartier”, zegt Boudewijn de Hek van het projectbureau Incident Management in Leusden. „De berger is een kwartier eerder ter plaatse en kan ook een kwartier eerder met zijn werk beginnen.” Dat kwartier zorgt er volgens De Hek voor dat het incidentmanagement jaarlijks een besparing van maar liefst 80 miljoen gulden kan opleveren.

De Hek rekent voor: op snelwegen is ongeveer 13 procent van alle files een gevolg van ongevallen. De maatschappelijke schadepost van dit soort files bedraagt 200 miljoen gulden per jaar. Een file kost namelijk 4000 gulden per kilometer per uur per rijstrook. Door een kwartier sneller de weg weer vrij te hebben, kun je het aantal filekilometers als gevolg van ongevallen met 40 procent verminderen. Dat levert dan die besparing van 80 miljoen gulden op.

De Hek geeft wel aan dat het project nog even moet warmdraaien om er het volle profijt van te kunnen trekken. Incidentmanagement is eigenlijk pas dit najaar voor vrijwel alle autosnelwegen in Nederland goed van start gegaan. Daarvoor werd het alleen nog op enkele plekken en als proef toegepast. Alleen de drie noordelijke provincies en Zeeland ontbreken nog in het plaatje, maar die gaan in de loop van dit jaar ook meedoen. Het vergt enige omschakeling van hulpverleners zoals politiemensen om na een ongeval vooral aan de doorstroming van het verkeer te denken en niet aan het eerst nauwkeurig vastleggen van de gegevens.

Vrachtwagens
De invoering van incidentmanagement had vooral met betrekking tot vrachtwagens nogal wat voeten in aarde. Bij vrachtwagens is bij de verzekering namelijk niet altijd het bergen na een ongeval inbegrepen. Met als gevolg dat een transportondernemer vaak zijn eigen sleepdienst wil inschakelen om de verongelukte vrachtwagen op te halen. Maar als die eerst helemaal uit Limburg moet komen voor een ongeval bij Amersfoort, gaat er natuurlijk veel tijd verloren.

Uiteindelijk is er met de verzekeraars een regeling getroffen dat extra kosten die ten gevolge van incidentmanagement worden gemaakt, kunnen worden verhaald op Rijkswaterstaat. Wanneer bijvoorbeeld extra schade aan de vrachtauto of de lading ontstaat door het snel wegslepen, staat Rijkswaterstaat garant voor de extra kosten. „Als we dit niet zo geregeld hadden, zou geen enkele verzekeringsmaatschappij hebben meegewerkt”, aldus De Hek. Bij een ongeval met een vrachtauto wordt zo snel mogelijk een deskundige opgetrommeld om te kijken hoe hoog die kosten zullen zijn. „Als blijkt dat de kosten van de extra lang durende file hoger zijn dan van de extra schade die aan de wagen wordt veroorzaakt door versneld wegslepen, kiezen we natuurlijk voor het snel wegslepen.”

Extra gevaar
„Een belangrijke reden voor het invoeren van incidentmanagement is ook de verkeersveiligheid”, vertelt Rien van de Scheur, die namens het Korps Landelijke Politiediensten aan het projectbureau Incident Management is verbonden. „Vergeet niet dat een file altijd gevaar betekent. Files leveren extra risico's op omdat aan de staart van de file gemakkelijk nieuwe aanrijdingen ontstaan. En wat ook vaak gebeurt: op de andere rijbaan ontstaat eveneens een file doordat mensen snelheid verminderen om te kijken.” Dat zijn de gevaarlijke momenten. Even opzij kijken en je ziet niet dat er voor je wordt geremd. Voor je het weet ben je zelf ook bij een aanrijding betrokken.

Daar kan Siemon van Wieren, chauffeur op een bergingswagen bij Dorrestijn, over meepraten. „Het overgrote deel van de ongevallen op autosnelwegen bestaat uit domme kop-staartbotsingen. Iemand heeft even niet opgelet en rijdt dan boven op zijn voorligger die op dat moment scherp afremde. Men houdt ook vaak te weinig afstand omdat men anderen er niet tussen wil laten: men gunt elkaar niets.” Volgens Siemon zijn bij dit soort domme aanrijdingen allerlei bestuurders betrokken. „Je kunt niet zeggen dat het alleen de jongeren of alleen de onervarenen zijn. Je komt ook zakelijke rijders tegen die honderdduizend kilometer per jaar rijden.”

Emotioneel
Behalve de weg snel vrijmaken acht Siemon het ook zijn taak degenen die bij een ongeval betrokken zijn, wat op hun gemak te stellen. „Een aanrijding is een zeer emotioneel gebeuren en de meesten willen met hun mobiele telefoon zo snel mogelijk naar huis bellen. Dan zeg ik altijd: Doe dat nu niet, want u bent nu zo emotioneel dat thuis ook iedereen in paniek raakt. Ga eerst mee naar ons bedrijf, daar krijgt u een kop koffie, kunt u alle schadeformulieren rustig invullen en vervolgens naar huis bellen dat u wat later komt.”

Formulieren invullen op de motorkap langs de vluchtstrook gebeurt zo weinig mogelijk. „We hebben opdracht zo snel mogelijk alles van de weg te halen en dat doen we ook.”

Op de vrijdagmiddag dat we bij Dorrestijn zijn, gebeurt er geen enkele aanrijding. Eigenlijk jammer, want we wilden ook even een foto maken. Daar weet Dorrestijn wel raad mee. Een van de wagens die 's morgens zo onfortuinlijk bij een aanrijding was betrokken, wordt meegenomen naar een parallelweg langs de A1 en daar half in een sloot gedeponeerd. Om er vervolgens weer netjes uitgetakeld te worden. Het gaat snel, efficiënt en... zonder files.