Met een driewieler
naar de baas

De grootste vijand van de fietser is de regen. Duizenden reizigers kiezen voor de auto, om vooral niet het gevaar te lopen onderweg een nat pak te krijgen. Paraplu's en regenkleding zijn slechts ten dele in staat dit probleem te verhelpen.

Erg milieuvriendelijk is het rijden met de auto echter niet. Ruim 85 procent van de verkeersbewegingen in Nederland heeft plaats over afstanden korter dan 20 kilometer. In de stad ligt dat percentage nog hoger. Juist op deze afstanden is de uitstoot van schadelijke uitlaatgassen het grootst.

Twee TNO'ers bogen zich uitgebreid over deze problemen. Volgens ir. P. J. Joore en ir. M. P. van Schie is het mogelijk een alternatief vervoermiddel op de markt te zetten tussen auto en fiets. Een milieuvriendelijk alternatief, waarin de bestuurder droog zijn bestemming kan bereiken.

Bij hun studie inventariseerden de twee techneuten de wensen van 1150 werknemers van Nike in Hilversum op het gebied van het woon-werkverkeer. De fabrikant van sportartikelen kampt met grote parkeerproblemen bij het Europese hoofdkantoor in de omroepstad. Nike neemt, evenals fietsfabrikant Gazelle en machinebouwer Stork, deel aan deze zoektocht van TNO.

Droge fiets
Pogingen om 'droge' fietsen te maken zijn niet nieuw, weet Joore. Zoektochten naar alternatieve vervoermiddelen vallen in twee categorieën uiteen. Het zogenaamde bike-up- en het car-down-concept, oftewel het opwaarderen van de fiets en het uitkleden van de auto. In de eerste categorie proberen onderzoekers huis-, tuin- en keukenfietsen op de een of andere manier te overkappen, zoals de ligfiets. Het populaire stadsautootje Smart is een sprekend voorbeeld van het uitkleden van de auto.

Veel initiatieven struikelen voortijdig door een hoog hobbygehalte. Volgens de TNO'ers voldoen de meeste concepten ook niet. „Je moet niet proberen de auto weg te concurreren. Dat heeft geen zin. De auto is een prima vervoermiddel. Voor langere afstanden.”

Joore en Van Schie presenteren hun onderzoek als Mobiliteitsconcept voor Individueel Transport op de Korte Afstand (Mitka). Want alternatieven voor aantrekkelijk woon-werkverkeer vragen in hun ogen om meer dan alleen een geschikt vervoermiddel. Vooral de faciliteiten op de plaats van bestemming zijn belangrijk. Welke stallingsmogelijkheden kent een bedrijf? Zijn er wasgelegenheden, omkleedcabines, klerenkasten? Steunt de directie alternatief woon-werkverkeer met fiscale voordelen, reparatieservice en vervangend vervoer?

Elektromotor
Het resultaat van hun speurtocht is een trendy, overkapte driewieler. Het voertuig is voorzien van een onderhoudsvrije overbrenging met elektromotor, een chassis met kantelmechanisme en een overkapping. De Mitka is opgebouwd uit onderdelen. Bestuurders moeten straks bij de fietsenmaker hun eigen, ideale driewieler kunnen samenstellen.

„We stonden voor de keus een twee- of een driewieler te ontwerpen”, vertelt Joore. „Een tweewieler is herkenbaar, compact en gemakkelijk te hanteren. Een driewieler kent een grote stabiliteit, is weerbestendig, comfortabel en innovatief.” Om de Mitka geaccepteerd te krijgen, kozen de TNO'er toch voor het eigentijdse ontwerp op drie wielen.

Verwachtingen
Joore en Van Schie verwachten veel van het ontwerp. Op grond van hun onderzoek denken ze dat 2,2 procent van de automobilisten, 20 procent van de openbaar vervoerreizigers en 42,3 procent van de fietsers zal overstappen op het nieuwe voertuig. In een ”optimistisch scenario” zijn de cijfers nog gunstiger: 37 procent van de automobilisten, 27 procent van de openbaar vervoerreizigers en 65 procent van de fietsers pakken straks de Mitka.

De gemiddelde milieuwinst ten opzichte van de autokilometers per jaar bedragen in het ”reële scenario” 109 miljoen kilometer. In de optimistische visie loopt het aantal kilometers op tot 924 miljoen kilometer. De onderzoekers concluderen dan ook dat de Mitka een „kansrijk nieuw concept” voor de korte afstand is.

Een driewieler ontwikkelen is redelijk eenvoudig. Maar het voertuig succesvol op de markt lanceren is veel complexer. Voor de productie en de verkoop willen de TNO'ers een consortium van bedrijven oprichten. Contracten zijn nog niet getekend. Het eerste concept-voertuig op schaal moet over een halfjaar klaar zijn, de eerste driewieler in serieproductie kan in 2002 de weg op. De prijs is nog niet bekend. Uit onderzoek blijkt dat de potentiële koper er 30 procent meer voor overheeft dan een gewone fiets.

Voorzichtig
Gazelle-directeur K. Dantuma reageert voorzichtig op de Mitka. De fietsenfabrikant uit Dieren was betrokken bij de ontwikkeling van de driewieler. „Of de doelgroep op dit concept zit te wachten, weet ik niet. Grote aantallen verwacht ik niet”, verklaart Dantuma. Gazelle denkt aan een „bescheiden markt” van enkele duizenden exemplaren. De fietsfabrikant heeft een wetmatigheid ontdekt in fietsend Nederland. „Hoe meer bestuurders op een fiets moeten liggen, hoe minder zij bereid zijn het ding te gebruiken.”

Prof. Brezet, hoogleraar Design for sustainability aan de TU Delft meent dat de Mitka op wereldschaal weleens „een klapper” zou kunnen worden. Wie het weet, mag het zeggen. Dat de Smart zó populair zou worden, had ook niemand verwacht.