Wie beeldcultuur wil weerstaan moet dicht bij het Woord leven

In Openbaring 13 krijgt de oude apostel Johannes bijzondere dingen te zien. Hij ziet een beest uit de zee opkomen (13:1). Het beest heeft zeven hoofden en tien hoornen. Dat betekent: dit beest beschikt over een geweldig intellect (zeven koppen) en een geweldige kracht (tien hoornen).

Duidelijk is dat in Openbaring 13 met het beest een politieke macht bedoeld is, die zich in dienst van de satan stelt. De vier dieren uit Daniël 7 worden toegepast op het Romeinse keizerrijk. Dit doet denken aan de snelheid van een luipaard, de honger van een beer en de superioriteit van een leeuw.

Dit eerste beest ontvangt van de draak kracht en grote volmacht: „en de draak gaf hem zijn kracht, en zijn troon, en grote macht” (13:2). Hierin ontwaren we de duivelse imitatie van Christus. Zoals God de Vader op de dag van Hemelvaart aan Jezus Zijn troon en macht geeft, zo geeft de draak (de satan als vader van de leugen) aan het beest (als zijn zoon) zijn troon en grote macht (vers 2b).

Deze imitatie blijkt ook uit het derde vers: Johannes ziet dat een van de koppen van het beest dodelijk verwond is. Opvallend is de overeenkomst met Openbaring 5:6: „een Lam, staande als geslacht”. Het Lam, met een dodelijke halswond, en het eerste beest, waarvan een van de koppen dodelijk verwond wordt...

Christus heeft in Zijn dood het beest een dodelijke wond toegebracht. Maar het beest herstelt! De Romeinse staatsmacht herleeft, ook na de dood van de wrede keizer Nero, die zichzelf ombracht door een dolk in zijn hals te steken.

Het antichristelijke rijk zette zich voort. De keizers, die de christenen fel vervolgden, werden als goddelijk beschouwd en door de massa aanbeden. „En zij aanbaden de draak, die het beest macht gegeven had; en zij aanbaden het beest...” (13:4). Het beest staat hier voor het grote Romeinse Rijk dat zich met hand en tand verzette tegen het groeiende christendom.

Minister van Propaganda

Na dit eerste beest ziet Johannes een ander beest uit de aarde opkomen (13:11). Dit beest heeft slechts twee hoornen, die op de hoornen van het Lam Gods lijken! Maar dit tweede beest spreekt als de draak. Dit beest komt niet zo weerzinwekkend over als het eerste beest, maar daarom is het niet minder gevaarlijk.

Dit tweede beest staat in dienst van het eerste beest. „En het oefent al de macht van het eerste beest, in tegenwoordigheid daarvan, en het maakt, dat de aarde, en die daarin wonen het eerste beest aanbidden, van wie de dodelijke wond genezen was” (13:12).

Dit tweede beest wordt wel gezien als de ”minister van Propaganda” (J. H. Bavinck). Hij is de man van de pr en maakt reclame voor het eerste beest. Hij roept de mensenmassa op om voor het eerste beest, waarvan de dodelijke wond genezen was, een beeld te maken (13:14).

In de context van Johannes’ dagen denken we aan de beelden die opgericht werden voor de Romeinse keizers. Zij (het eerste beest) werden als staatsleiders vergoddelijkt. En het tweede beest, de antichristelijke profeet, eist de aandacht van álle onderdanen voor de keizers op. Bovendien zorgt deze leugenprofeet ervoor dat het beeld van het beest een géést krijgt. Zo kan het beeld van het beest ook spreken (13:15a). In de oudheid vinden we allerlei religieuze beelden die kunnen ‘spreken’. Het gaat dan om misleiding, bijvoorbeeld holle beelden waarin een priester plaatsnam om mensen door de mond van het beeld toe te spreken.

Het beeld van het eerste beest krijgt een geest die kan spreken. Let wel: hier staat de antitriniteit (draak, eerste beest en tweede beest) tegenover de heilige Triniteit (Vader, Zoon en Heilige Geest)! Ook hierin is de satan de ”aap van God” (Luther)!

De satan maakt dus gebruik van het beeld. In de tijd van Johannes door de kolossale beelden van de keizers. En (ook) deze profetie wordt de eeuwen door steeds dieper vervuld. „En hetzelve werd macht gegeven om het beeld van het beest een geest te geven, opdat het beeld van het beest ook zou spreken...” (13:15a).

Getal 666

Wat hebben deze woorden ons in deze tijd te zeggen? De leugenprofeet werkt door middel van het beeld. Dan denken we aan de beeldcultuur waarin wij leven. Het beeld heeft een geweldige impact op onze hersenen. Beelden blijven jarenlang haarscherp op ons netvlies staan.

Laten we de macht van het beeld niet onderschatten! We kunnen al te gemakkelijk zeggen dat we in dit visuele tijdperk niet meer zonder de computer kunnen leven. Heel onze moderne maatschappij is daarop ingesteld. En dit gegeven valt zeker niet te ontkennen.

Toch is de vraag gewettigd of we hierin niet al te gemakkelijk zijn meegegaan. Wat we door de afwijzing van de televisie nog buiten de huiskamer probeerden te houden, hebben we via onder meer (ongefilterd!) internet en iPhone dubbel en dwars binnengehaald. Spreekt er uit deze ontwikkeling niet een groot stuk naïviteit?

Overweeg deze dingen in het licht van Openbaring 13! Het tweede beest geeft een beeld aan het eerste beest. We denken in onze tijd aan de vele verleidingen door middel van het beeld. Zijn we er ons wel genoeg van bewust en nemen we nog de nodige distantie in acht? Wie wijs is, die lette erop: „Hier is de wijsheid: die het verstand heeft, rekene het getal van het beest, want het is het getal van een mens, en zijn getal is zeshonderd zes en zestig” (13:18).

Wanneer ”Kaisar Nero” gelezen wordt met Hebreeuwse letters en hun getalswaarde, komt het getal 666 eruit. Daarnaast las ik een meer recente verklaring: als men uitgaat van het getal 6 (a = 6, b = 12, c = 18, d = 24 enzovoort), levert het woord ”computer” 666 op. Zou dat puur toeval zijn of zou hier meer achter kunnen zitten?

In ieder geval is het glashelder: het beest werkt graag door middel van het beeld dat spreken kan. Deze woorden worden in onze tijd duidelijk realiteit. Beseffen we dat onze beeldcultuur, naast voordelen, ook veel nadelen heeft en gevaren met zich meebrengt?

Prioriteiten stellen

Een andere (vaak toegepaste) uitleg van het getal 666 is de zogenoemde symbolische verklaring. Deze gaat uit van het getal zeven. Zeven is het getal van de goddelijke volheid. Zes is het getal van de mens in zijn hoogmoed. Het getal zes wil als het ware opstijgen tot zeven, maar kan het (net) niet bereiken. De macht van de draak en van de beide beesten is blijkpaar beperkt. De antichrist zal nooit de 777 kunnen bereiken!

Hierin ligt een geweldige troost voor de Kerk van Christus. In het Oosten probeert de draak de Kerk te verwoesten door felle vervolgingen (Noord-Korea!). In het ”vrije” Westen pakt de satan het veel listiger aan: hij brengt ons onder de bekoring van het beeld. We nemen meer tijd voor het beeld van het beest dan voor het Woord van de Geest. Zodoende verspillen we veel kostbare genadetijd. In onze naïviteit denken we in staat te zijn de verleidingen van het beeld weerstand te bieden. De praktijk leert helaas anders.

Hoe zullen we te midden van deze verleidingen staande kunnen blijven? Door niet dicht bij het beeld te leven, maar dicht bij het Woord van onze God. Door de nodige prioriteiten te stellen („Zoekt eerst het Koninkrijk van God”) en de nodige distantie tot de moderne media te bewaren. Door ons bovenal te wapenen in het gebed: „Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.”

De auteur is predikant van de hervormde gemeente De Bron op Urk.

Wie beeldcultuur wil weerstaan moet dicht bij het Woord leven

Opinie

RD.nl in uw mailbox?