Welbeschouwd: Psychologie en christelijk geloof

De vraag wordt grofweg op vier manieren beantwoord. Er zijn christenen die zeggen dat het over twee verschillende zienswijzen gaat, die je gerust naast elkaar kunt laten staan. Als iemand bijvoorbeeld overbezorgd of angstig is, kun je er met een psychologische bril naar kijken. Maar je kunt die bril ook afzetten en er met een geloofsbril naar kijken. Dat is een aantrekkelijk standpunt omdat het zo gemakkelijk is. Je kunt zelfs de rollen verdelen: de psycholoog doet zijn ding en de pastor doet zijn ding.

De tweede school zegt dat je het geloof moet integreren in de psychologie. Je ziet mensen als psycholoog, dat is je vak. Maar juist omdat je christen bent, kun je een Bijbelse zienswijze erbij betrekken. Dat is al een stuk lastiger. Ik zie het ook nogal eens fout gaan: dan wordt de gelijkenis van de talenten betrokken bij de psychologische gedachte van zelfontplooiing, en de uitspraak dat je je naaste lief moet hebben als jezelf bij de positieve psychologie.

Blijven er twee stromingen over, waartussen ik eindeloos twijfel: de christelijke psychologie en de Bijbelse counseling. De christelijke psychologie rekent af met de gedachte dat psychologie pas begon met de atheïstische Freud. Augustinus schreef ook psychologie, en Thomas van Aquino, Jonathan Edwards, Søren Kierkegaard. In deze eeuwenoude christelijke visie op de mens met zijn verlangens, driften, gedachten, zonden en emoties kun je, waar nuttig, moderne psychologische inzichten integreren.

Verreweg de meest fundamentele stroming is die van de Bijbelse counseling. Deze psychologen gaan principieel uit van een Bijbels mensbeeld. Ze zien in dat allerlei problemen die psychische problemen worden genoemd, voortkomen uit kenmerken van de gevallen mens. Een negatief zelfbeeld of een overtrokken zelfbeeld, zelfmedelijden en onzekerheid zijn uitingsvormen van wat de Bijbel mensenvrees noemt. De enig juiste remedie tegen mensenvrees is Godsvreze. Bijbelse counseling bloeit in evangelische kringen, waar sterker dan in reformatorische kringen de nadruk gelegd wordt op de rol van de menselijke wil en de menselijke keuze bij bekering.

Ik word intuïtief helemaal warm van deze aanpak. Hier wordt de kern geraakt. Het los van God leven is de oorzaak van menselijk leed. De remedie is: de weg terug. De praktijk is echter dat ik als coach en mediator vooral in psychologische zin bezig ben met de mindset van de ander, hoewel ik er best geestelijke zaken bij probeer te betrekken. Hoe komt deze dubbelheid bij mij? Misschien omdat ik de psyche teveel zie als een apart deel van de mens waarmee je los aan de slag kunt gaan. Misschien omdat ik te eenzijdig denk over het eenzijdige werk van God in de bekering van een mens en te weinig geloof in het effect van een krachtig en hartelijk appel van bekering en geloof. Misschien omdat ik niet voldoende vertrouw op de vernieuwende kracht van de Heilige Geest in levens van mensen. Ik kom er niet uit.

De auteur is mediator, coach en ondernemer.

Welbeschouwd: Psychologie en christelijk geloof

Opinie

RD.nl in uw mailbox?