Kunnen we verzoening logisch aanvaardbaar maken?

We zouden kunnen vergeten dat het kruis ook in de verantwoording van het christelijk geloof van levensbelang is. Als we met een ongelovige of met het ongeloof in ons eigen hart in gesprek zijn, hebben we steeds de neiging om met argumenten te overtuigen. De theologie van het kruis bepaalt ons er echter bij dat we met onze rede nooit bij het Evangelie uitkomen.

Maak het maar eens concreet. Goede Vrijdag spreekt ons van een naakte Joodse man aan een Romeins kruis. Uiteraard geloven christenen dat Hij uit de dood is opgewekt, maar dat maakt niet veel indruk op mijn ongelovige buurman. Hij ziet niets anders dan dat de centrale boodschap gaat om een man die, evenals zoveel anderen, aan het kruis is gestorven. Daarop stellen christenen hun hoop. Daarin roemen zij, daarvan verwachten zij een nieuwe aarde en daarvoor willen zij hun leven geven.

Je kunt heel veel praten en je kunt er allerlei verzoeningsmodellen bij halen, maar dit krijg je niet ‘verkocht’ op de markt van de redenering. Dit werd aan het begin van onze jaartelling heel cru zichtbaar gemaakt door een tekening op de Palatijnse heuvel in Rome. In steen is een tekening gekerfd waarop een gekruisigde persoon met een ezelskop is afgebeeld. Daarnaast zit een andere figuur in een houding van aanbidding. Er staat bij: „Alexamenos aanbidt zijn god.”

De boodschap is duidelijk. Het gaat hier om een spotprent over het christelijk geloof. Het was in die cultuur volstrekt belachelijk dat een godheid zich aan het kruis zou laten spijkeren. Een godheid die zich aan het kruis laat spijkeren, is zo dom als een ezel. In onze tijd is het Evangelie van het kruis niet minder dwaas dan in de Vroege Kerk. Wat kunnen wij daarvan leren?

Het Evangelie van het kruis leert ons dat wij de kern van het christelijk geloof niet aanvaardbaar kunnen maken voor ons verstand. We mogen en moeten diep over het christelijk geloof nadenken, terwijl we tegelijk bedenken dat dit alleen met een gekruisigd verstand kan.

De paradox van het christelijk geloof is dat Gods wijsheid voor mensen dwaasheid is. Andersom is het ook waar: De wijsheid van mensen maakt op God totaal geen indruk. Daarom is het van fundamenteel belang dat we dit in ons leven hebben ontdekt en ervaren. Zo alleen kunnen wij getuigenis geven van het Evangelie van het kruis, omdat we er tot in de diepste vezels van ons bestaan zeker van zijn. Dan zijn we niet zeker van een christelijk rationeel systeem, maar roemen we in het kruis.

Verantwoording van het christelijk geloof afleggen, kan niet buiten het kruis om. Daar past alleen het getuigenis. Daar mogen we ook verwachting van hebben. Jezus zei zelf dat Hij zondaren zou trekken vanaf het kruis (Johannes 12:32). Wij mogen dat vandaag verstaan als de verkondiging van de Gekruisigde. Uit de geschiedenis zijn tal van voorbeelden te geven van hoe zendelingen en evangelisten hebben gemerkt dat de verkondiging van de Gekruisigde zondaren heeft getrokken uit de macht van de duisternis.

Vanuit het kruis valt er ook licht over andere aspecten van het christelijk geloof. Kunnen wij de Drie-eenheid klein krijgen met ons verstand? Kunnen wij bevatten dat God alles bepaalt en dat wij voluit verantwoordelijk zijn? Begrijpen wij Gods regering in de geschiedenis? Hebben wij een antwoord op het kwaad in de wereld? Waarom heeft God de mensheid zo geschapen, dat wij konden vallen? Hoe dieper wij in de kern van het christelijk geloof doordringen, hoe ondoordringbaarder het mysterie van God is. Aanbidding blijft over.

De auteur is hoogleraar aan de VU voor de theologie en spiritualiteit van het gereformeerd protestantisme. In deze rubriek worden antwoorden gegeven op vragen over het christelijk geloof. >>rd.nl/weerwoord

Kunnen we verzoening logisch aanvaardbaar maken?

Opinie

RD.nl in uw mailbox?