Gods weg is niet na te rekenen

JA

Het zou mooi zijn wanneer ik de stelling gewoon ronduit zou kunnen ontkennen. In een aantal situaties kan dat echter niet. In het lelijkste geval gebeurt het dat mensen hun plannen maken, de route uitstippelen en vervolgens –na gebleken succes– zeggen: „Dit heeft de Heere zo geleid.” Terwijl het menselijk bekeken gewoon doorgestoken kaart was. Wij namen de leiding en dan krijgt alles achteraf nog een goddelijke goedkeuring. En wee wie er dan nog wat van durft te zeggen!

Het is terecht als hierbij vragen gesteld worden. Het is ook erg als christenen zo met God durven ‘spelen’. Het ergste is dat selectief omgaan met Gods ingrijpen een bespottelijk beeld geeft van God. Wat is dat voor een ‘god’ die zich voor het menselijke karretje laat spannen? Christenen zouden dan bijvoorbeeld nog eens 1 Samuël 4 moeten lezen en verwerken.

Gebeurt dit altijd bewust? Ik heb de indruk dat soms mensen willen laten weten aan anderen dat we geloven dat de Heere met héél ons leven te maken heeft. Hij kijkt niet slechts vanuit een hoge en verre hemel werkeloos neer. Dat een dergelijk deïstisch godsbeeld afgewezen wordt, is terecht. De Bijbel kent geen God Die wel Schepper is, maar geen Onderhouder van het leven.

Het probleem is echter dat vaak God alléén in bijzondere situaties erbij gehaald wordt. Dat maakt het spreken over Gods leiding juist problematisch. Blijkbaar kun je over Gods ingrijpen niet spreken op een manier waarbij je zelf gaat bepalen wanneer daar wel of niet sprake van is.

We geven dan een verkeerd beeld van Gods hand en daarmee ook van God hart. Het wekt de indruk of God als Vader alleen maar mooie dingen geeft. Wie belijdt tegenwind en tegenspoed in z’n leven als Gods ingrijpen –Vaders hand– in zijn of haar leven? Volgens de Bijbel is de hand van de Vader ook een kastijdende hand. Gods pedagogie is er een van liefde, maar daar behoort ook training in tegenspoed bij.

Eveneens kunnen christenen selectief spreken over God als Rechter. De toren van Siloam vermorzelde vele mensen. Is deze straf een ingrijpen van God waarbij wij ook nog wel de reden durven noemen? Christenen zouden beter moeten weten: „Indien gij u niet bekeert, zo zult u eveneens vergaan!” (Luk. 13:3)

NEE

Een dergelijke dualistische visie op de werkelijkheid, dat alles wat ons niet bevalt dan maar van de duivel komt, is met de Bijbel in de hand niet te verdedigen. Ziekte zou dan bijvoorbeeld altijd van de duivel zijn. We moeten dan wel wakker blijven om niet aan de andere kant van de weg in de sloot terecht te komen: het determinisme. Massief spreken over alles wat er gebeurt alsof God daar regelrecht Zijn hand in heeft. Dan ben je inderdaad niet selectief, maar wel heel massief in het spreken over Gods ingrijpen. De stelling op deze manier ontkennen biedt geen werkelijk alternatief.

Volgens de Bijbel is het hele leven omgeven door Gods hand. Er is sprake van een voortdurende zorg. We leven slechts op de adem van Gods stem. Slechts het gelovig belijdend spreken over Gods ingrijpen vanuit deze totale afhankelijkheid van Hem bewaart voor een theorie over Gods ingrijpen in deze wereld. Wie deze theorie ontwerpt, velt een oordeel over het handelen van God en plaatst zich daarmee boven God.

De Bijbelse theologie wijst ons andere wegen. Wat te denken van de theologie van het boek Job? Dat begint met een gelovig aanvaarden van het goede én het kwade uit Gods hand. Vervolgens komt de opstand tegen deze weg. God grijpt volgens Job verkeerd in. Maar hij leert dat God groot is en ons begrijpen te boven gaat. Dat betekent dus ook dat wij God niet in de greep van ons begrip krijgen en Hem na kunnen rekenen.

Neem bijvoorbeeld de storm in het boek Jona, de storm op het meer van Galilea en de storm die leidt tot de ondergang van het schip waarop Paulus is. Is het God Die de wateren doet bruisen en de golven opzweept? Of de moordende machten van de demonische duisternis? Of neemt God de tegenkrachten in Zijn dienst? Een nog bekender voorbeeld: de kruisiging van Jezus. Een ongekend ingrijpen van God vanwege Zijn recht en tegelijkertijd is de Zoon van God speelbal in de onrechtvaardige handen van mensen (vgl. Hand. 2:23)!

DUS

Wie selectief een beroep doet op Gods ingrijpen, schetst gemakkelijk een karikatuur van Wie de levende God is. Wanneer dat verwijt ons treft, dan dienen we onszelf te oefenen in het verkrijgen van geestelijk onderscheidingsvermogen. Fijngevoeligheid is wat de Heilige Geest ons leert. Daarom geen goedkoop getuigenis van Gods ingrijpen wanneer we zelf een weg van voorspoed gaan, terwijl we in gesprek zijn met iemand die zo veel uit handen geslagen is. Christenen hebben een priesterlijk hart nodig, of noem het een herdershart.

Dr. M. J. Kater, hoofddocent apologetiek en praktische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn.

Gods weg is niet na te rekenen

Opinie

RD.nl in uw mailbox?