De triomf van het kruis verbeeld door een mozaïek

Aan de Via di Giovianni in Laterano, niet ver van het tweeduizend jaar oude Colosseum, staat de Basilica di San Clemente. Het is een kerk met een bijzondere historie. De bouwgeschiedenis omvat zelfs drie kerken. In de loop van de eeuwen zijn ze bovenop elkaar gebouwd. Op straatniveau bevindt zich de twaalfde-eeuwse kerk. Eronder ligt een kerk uit de vierde eeuw. Nog een laag dieper een woonhuis uit de eerste eeuw, in gebruik geweest als schuilkerk toen de christenen nog niet de vrijheid van godsdienst hadden. Het huis is in bezit geweest van de martelaar Clemens, een tot het christendom bekeerde Romeinse consul.

Wie vanuit het voorplein de kerk-op-straatniveau binnenloopt, kijkt aan tegen de zogenaamde apsis, de koornis met zijn schitterende goud-groen-blauwe mozaïek. Nota bene, al bijna 900 jaar achtereen bevindt het zich daar. En nog steeds raakt de aandachtige beschouwer er niet op uitgekeken. Aan de bovenzijde links en rechts zijn de apostelen Paulus en Petrus afgebeeld. Daaronder de profeten Jesaja en Jeremia. Het gewelf wordt gevormd door de woorden van de engelenzang. Aan de basis een kudde van twaalf schapen met in het midden het Lam Gods. Maar – hoe kan het anders – in het centrum het kruis van Christus. En hoe...

Dat kruis is tegelijkertijd een wijnstok, een boom eigenlijk waaruit tal van ranken met een keur aan vruchten, bladeren en bloemen ontspruiten. De boodschap van dit grandioze mozaïek is sprekend: alles wat vruchtbaarheid en echt leven genoemd kan worden, komt exclusief voort uit het kruis van Christus. Het is één prediking van wat het Evangelie ons verhaalt in de woorden van de Zaligmaker in Johannes 15:5: „Ik ben de Wijnstok en gij zijt de ranken. Die in Mij blijft en Ik in hem, die draagt veel vrucht. Want zonder Mij kunt gij niets doen.”

Enkele jaren geleden sprak paus Benedictus XVI een overdenking uit naar aanleiding van dit mozaïek. Het waren woorden die ook geheide protestanten ter harte mogen nemen. Hij wees op de noodzaak om in de wijnstok Christus ingeënt te worden en uit Hem vruchten te dragen. „Lever uzelf over aan de heilige boom die leven geeft vanuit het kruis van Christus. Leef uit de verzoening die van Christus komt en laat u door Hem oprichten ten leven.”

In een reisgids werd dit mozaïek aangeduid als: de triomf van het kruis. Die triomf houdt de overwinning van het leven over de dood in. Passie en Pasen vallen in dit mozaïek samen. Paus Benedictus liet zijn meditatie uitlopen op „een luide roep tot de levende God.” Daarin bad hij om de vervulling van Gods beloften in de openbaring van het leven uit het kruis van Christus. „Laat Uw wijnstok groeien over de aarde. Begiftig ons met Uw nieuwe aarde, waarin mensen vruchtbare ranken van U zijn, de boom des levens, gedompeld in de wateren van Uw liefde en opgericht tot de gemeenschap met de Vader.” Bij alle bedenkingen tegen andere pauselijke uitspraken – hier kan ook een gereformeerd mens amen op zeggen.

Reageren? welbeschouwd@refdag.nl

De triomf van het kruis verbeeld door een mozaïek

Opinie

RD.nl in uw mailbox?