D66 maakt rechten christenen niet ondergeschikt, wel gelijkwaardig

Het commentaar van deze krant op 31 mei stelde dat bij politieke partijen de rechten van christenen en orthodoxe christenen zwaar onder druk zouden staan. Ik heb me daar boos over gemaakt. Wat betreft het buitenland heeft juist D66 de afgelopen jaren vaak de vinger gelegd –dikwijls samen met de ChristenUnie– bij mensenrechtenschendingen tegen christenen in bijvoorbeeld moslimlanden.

Maar ook wat betreft de binnenlandse positie van orthodoxe christenen kan niet gesteld worden dat wij hun rechten ondergeschikt maken aan de rechten van anderen. Wel maken we hun rechten gelijkwaardig aan die van anderen.

Zo heeft D66 een wetsvoorstel ingediend –gesteund door een Kamermeerderheid– om de huidige enkelefeitconstructie voor het religieus onderwijs te schrappen uit de Algemene wet gelijke behandeling (AWGB). De eis van scholen dat leraren de grondslag van de school geheel moet onderschrijven vinden wij niet een uiting van balans van grondrechten. Naast het grondrecht van scholen op het uitdragen van de visie van de school bestaat er immers ook een grondrecht op het hebben van een persoonlijke levenssfeer.

Sommige scholen vragen van leraren om hun persoonlijke keuzes in alles te onderwerpen aan de grondslag van de school, tot aan het diepe privéleven toe. Naar mijn mening worden leraren hiermee overvraagd. Juist vanuit de gedachte dat grondrechten gelijkwaardig zijn vinden wij dat het bijzonder onderwijs niet zo ver mag gaan. Van een leerkracht kan worden verwacht dat hij of zij respect toont voor de grondslag, wat iets anders is dan het volledig onderschrijven ervan. Dat laatste past volgens ons niet in een gewenste balans van grondrechten.

De huidige wet creëert ook in praktische zin een spanningsveld. Welke gedragingen mag een docent al dan niet in zijn privétijd vertonen zonder in strijd met de grondslag van de school te handelen? Mag hij of zij actief zijn in een kerkelijke commissie waarin afwijkende opvattingen leven? Of is daarmee al sprake van bijkomende omstandigheden die maken dat hij of zij niet op geloofwaardige wijze de grondslag van de school kan uitdragen? De enkelefeitconstructie is dus zowel juridisch als praktisch een probleem.

De wetgever geeft het verkeerde signaal wanneer hij deze onduidelijkheid laat voortbestaan. Dit kan leiden tot de suggestie dat het ongelijk behandelen van bepaalde groepen individuen minder laakbaar is dan het ongelijk behandelen van andere groepen individuen. Dat vinden we onwenselijk.

Feit is ook dat er in orthodox-religieuze kringen veel wordt gediscussieerd over dit onderwerp. De meningen over het toelaten van homoseksuelen tot kerkgenootschappen, het toestaan van praktiserende homo’s en het accepteren of respecteren van relaties tussen mensen van het gelijke geslacht lopen zelfs in orthodoxe kringen uiteen. Er bestaat niet langer een eenduidige opvatting over hoe om te gaan met deze kwestie. Dat maakt de claim op religieuze vrijheid nog lastiger, omdat de diversiteit binnen zelfs de orthodoxe stromingen geen eenduidig beeld oplevert.

Hetzelfde gaat op voor andere opvattingen rond de interpretatie van andere religieuze kwesties. Zo zijn in orthodox-religieuze kringen ook opvattingen over huwelijk en echtscheiding, de positie van de vrouw, de visie op de schepping en de wonderen in de heilige boeken onderwerp van intern gesprek. De diversiteit binnen orthodoxe geloofsgemeenschappen is dus de afgelopen decennia gegroeid en daarmee dus minder onveranderlijk dan in het verleden wel is aangenomen. Ook wordt er per school afwijkend gehandeld ten opzichte van de grondslagen van de school en worden de verschillende afwijkende standpunten verschillend gewogen.

Al met al denken wij dat de aanpassing van de AWGB werkelijk recht doet aan de gelijkheid van grondrechten van mensen. Maar de wijziging doet ook recht aan de diversiteit in orthodox-christelijke kring. Het ene grondrecht wordt niet onderworpen aan het andere, maar de grondrechten zijn ”nevengeschikt”, ze staan naast elkaar. Natuurlijk zullen die grondrechten altijd wat schuren, maar dat hoeft niet onoverkomelijk te zijn. Respect is het bindmiddel waarmee die verschillen in balans kunnen blijven.

De auteur is lid van de Tweede Kamer voor D66.

D66 maakt rechten christenen niet ondergeschikt, wel gelijkwaardig

Opinie

RD.nl in uw mailbox?