Column: Onzekerheid en angst

Maar pek en veren waren zijn deel. Hij kent de feiten niet en er is niet één serieuze klimaatwetenschapper die het met hem eens is. De doodssteek werd uitgedeeld door Rosanne Hertzberger, in haar NRC-column. Berkhout is volgens haar een van de twijfelzaaiers over de catastrofe waar we op afkoersen. Ooit een succesvol academicus, nu in vergetelheid geraakt en straks „hartstikke dood.”

Tsja, als het eenmaal zo gaat, lijkt het redelijke midden ver te zoeken. Als het nu alleen maar het klimaat was waar we soms over steggelen, dan zou het nog wel gaan. Maar ik kan nog wel even doorgaan. Over schepping en evolutie zal ik maar niet te veel zeggen. Voor velen zijn evolutie en big bang vanzelfsprekend. Wie daar niet aan wil, kan haast wekelijks in het RD lezen over nieuwe gaten die zijn geschoten in de evolutietheorie.

Een ander belangrijk onderwerp, dat dichter op onze huid zit, is inenten. Heeft u de griepprik al gehaald? In het ziekenhuis waar ik werk, wordt nu campagne gevoerd voor de griepprik. Het argument om die op te gaan halen, ligt voor de hand: wie wil immers niet voorkomen dat hij of zij patiënten ziek maakt? Toch heeft de vaccinatiegraad Biblebeltachtige proporties: ver onder de 50 procent. Hoe dat komt? Ik vroeg het pas aan een medisch specialist. Eerst mompelde hij iets over dat hij niet zo snel ziek werd. Bovendien worden patiënten tijdens een griepepidemie van zo’n beetje iedereen ziek. „Dan is het toch nog steeds nuttig om zelf zo’n prik te halen?” vroeg ik hem. Ik kwam er niet helemaal achter, maar ik kreeg de indruk dat hij niet overtuigd was van zijn persoonlijke voordeel.

De griepprik lijkt nog redelijk onschuldig. Serieuzere kost zijn de zorgen die zijn ontstaan over de teruglopende vaccinatiegraad. Promovendus Maarten Wijhe uit Groningen concludeerde pas dat het Rijksvaccinatieprogramma in de vorige eeuw tussen de 6000 en 12.000 sterfgevallen heeft voorkomen. Wie niet vaccineert, moet dus weten wat hij doet.

Nee, zeggen de antivaxxers, de sterfte door infectieziektes is in het begin van de vorige eeuw al afgenomen door betere hygiëne en voeding. Het effect van vaccineren is zo klein, dat nauwelijks is vast te stellen of het bestaat. Hiermee zijn we natuurlijk weer midden in een heftig debat beland.

Wie spreekt hier het verlossende woord? Zal ik het u eens vertellen? Niemand. De filosoof Paul van Tongeren merkte onlangs in Trouw op dat in de discussie over inenten twee interpretaties van de werkelijkheid tegenover elkaar staan. Het geldt misschien ook wel voor de andere discussies die ik noemde. Het machtswoord dat alle andere argumenten definitief wegvaagt, bestaat niet. Om allerlei redenen worden we ingenomen voor een bepaald standpunt. Maar wie wil, kan er altijd een speld tussen krijgen.

Waarom winden mensen zich dan toch zo op in dit soort discussies? Je kunt er echt ruzie over krijgen met elkaar. Hier is meer aan de hand dan alleen een uit de hand gelopen discussie. Rosanne Hertzberger begint in haar column over haar kinderen. Loopt het wel goed met hen af als de aarde 4 graden opwarmt? Ik kan dat meevoelen. De oude belofte van de moderne wetenschap is die van zekerheid. We zijn de afgelopen eeuw op onze wenken bediend. Van de gedachte alleen al dat het ook mis kan gaan, worden we angstig. Bijvoorbeeld als onze kinderen ziek worden van andere kinderen die niet zijn ingeënt. Die andere ouders beschadigen onze kinderen. Daarom verdienen ze straf, net als mensen die hun autogordel vergeten om te doen. Aan het woord is VVD’er Klaas Dijkhoff. We accepteren niet dat ons bestaan onzekerder wordt.

Onzekerheid en angst. Daar komen we op uit als we analyseren wat er gebeurt in verhitte discussies over klimaatopwarming en over inenten. Wat begint met het uitwisselen van wetenschappelijke argumenten, eindigt met slaande deuren en ruzie in de tent. Deze tijd vraagt om wetenschappers en politici die begrijpen wat hier gebeurt. Die met hartstocht discussiëren, maar anderen nooit afschrijven. Het is immers niet hun schuld dat ons bestaan onzeker is. Wie die onzekerheid eerlijk onder ogen ziet, loopt kans zichzelf en de wereld waar we in leven een beetje beter te begrijpen.

Aart Nederveen is hoogleraar toegepaste MR fysica aan de Universiteit van Amsterdam en werkt als klinisch fysicus bij de afdeling radiologie van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam.

Column: Onzekerheid en angst

Opinie

RD.nl in uw mailbox?