Buiten de lijntjes kleuren

We gaan richting de gemeenteraadsverkiezingen, dus politieke partijen doen van alles om zich van elkaar te onderscheiden. Ze schreeuwen om het hardst hoe Nederland er volgens hen uit moet zien. Nederland moet een land zijn waar je niet kritisch mag zijn op iemand die een geslachtsverandering onderging. Sommige politieke partijen waren woest over een tv-programma waarbij er over dat thema wat gelachen werd. Nederland moet een land zijn met alleen dat deel van de geschiedenis waar we volgens de maatstaven van 2018 trots op kunnen zijn. Dus weg met ‘foute’ zeehelden in musea. Nederland moet een land zijn waarin de burgers verplicht organen doneren, tenzij ze het er niet mee eens zijn.

Als de maatschappij zich ontwikkelt, heeft dat gevolgen voor de wetten. Die worden gemaakt op basis van het principe ”de meeste stemmen gelden”. Zeker bij gevoelige onderwerpen houdt de wetgever rekening met mogelijke toekomstige veranderingen. Denk aan de euthanasiewetgeving. Daar staan veel open normen in. Begrippen waarvan de definitie door de jaren heen kan wisselen. Wetten die je ruimer kunt gaan uitleggen of juist beperkter. Maar altijd wel met de duidelijke ondergrens dat overtreding van de wet strafbaar is.

Niet iedereen is het altijd overal mee eens. Wat doe je dan? Je kunt de politiek in gaan. Maar je kunt ook bewust tegen dingen aan gaan schoppen. Even lekker buiten de lijntjes kleuren. Iemand die dat deed was Albert Heringa, die zijn stiefmoeder ‘hielp’ bij haar levenseinde. Voor Heringa was één ding duidelijk. De lijntjes die we in Nederland hebben getrokken rond euthanasie en hulp bij zelfdoding zijn veel te strak. Het is ouderwets en achterhaald. Hij kleurde bewust buiten de lijntjes, in de hoop een verschuiving van lijntjes te krijgen. Heringa werd al eens vrijgesproken. Maar volgens de Hoge Raad moest het proces over. Het gerechtshof in Den Bosch heeft Heringa op 31 januari strafrechtelijke veroordeeld. En wat lees je in de motivering van de uitspraak? Het hof weet dat Heringa wil dat de strafwetgeving rond euthanasie en hulp bij zelfdoding wordt verruimd. Maar het Bossche hof maakt heel Nederland iets duidelijk. Het bevestigt dat een wettelijk vastgelegde norm (een lijntje) nageleefd dient te worden, zolang dat niet is gewijzigd door de wetgever. En als je zo’n norm niet naleeft, dus buiten het lijntje kleurt, kun je vervolgd en bestraft worden.

Het uitgangspunt is dus nog steeds dat hulp bij zelfdoding strafbaar is. Ook als iemand zijn/haar leven voltooid vindt. In de politiek is er wat spanning over dat voltooide leven. Gaan we aan de slag met een wetsvoorstel of niet? Toen de ChristenUnie toetrad tot het kabinet werd het voltooid leven in de ijskast gezet. Achterban blij. Lezers van deze krant blij. Maar moet je er blij mee zijn? Want als je het ergens niet mee eens bent ga je er tegenaan schoppen.

Zo gaat de Coöperatie Laatste Wil door. Vorige week meldde NRC Handelsblad dat deze club een dodelijk poeder heeft geregeld voor enkele honderden van haar leden. Middel X. Er zijn dus mensen in Nederland die in het keukenkastje naast de poedersuiker wat ander poeder hebben liggen. Wil Nederland die kant op? Daar komt nog bij dat burgers ook ruimere lijntjes willen als het om het levenseinde gaat. Werkers in de zorg merken dat ook. De ‘bijna-nabestaanden’ willen niet altijd meer wachten op het levenseinde en vragen of de dosering van morfine en dormicum omhoog kan.

Is het dus niet beter om gewoon een inhoudelijk debat te voeren over de vraag waar de lijntjes liggen rond het levenseinde? Een inhoudelijk debat in de politiek waarbij er ruimte is om te spreken over medische, ethische, juridische en wat voor ”-ische” aspecten dan ook. Debatten waarbij deskundigen worden ingeschakeld om hun visie en expertise te delen. Zeker ook uit de verschillende medische specialismen. Dan wordt voor iedereen duidelijk hoe je moet kleuren. In wetgeving kunnen waarborgen worden ingebouwd. Beter nu een echt inhoudelijk debat dan dat het straks een hamerstuk wordt. Puur en alleen omdat de politiek dan is ingehaald door de praktijk van alledag. En niemand meer zit te wachten op een inhoudelijk debat. Men wil er gewoon een einde aan maken.

Mr. Bart Bouter is advocaat bij Bouter Advocatuur in Barneveld.

Buiten de lijntjes kleuren

Opinie

RD.nl in uw mailbox?